Göz içi basıncının yükselmesiyle optik sinirde hasara yol açan ciddi bir göz hastalığı olan glokom, yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da görülebilmektedir. Ancak çocuklarda glokom cerrahisi, yetişkinlerden farklı dinamikler ve özel yaklaşımlar gerektirir. Erken teşhis ve uygun pediatrik glokom tedavi yöntemlerinin belirlenmesi, çocuğun görme yeteneğini korumak adına kritik öneme sahiptir. Bu makalemizde, çocuklarda glokomun özel durumlarını, tanı zorluklarını ve glokom ameliyatı çocuklarda hangi yöntemlerle başarıyla uygulanabileceğini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Çocuklarda Glokom Neden Farklıdır?

Çocukların gözleri hala gelişim aşamasında olduğundan, glokomun seyri ve tedaviye yanıtları yetişkinlerden önemli ölçüde farklılık gösterir. Göz yapılarının esnekliği, büyüme potansiyeli ve tanı koyma sürecindeki iletişim zorlukları, çocuklarda glokom yönetimini daha karmaşık hale getirir.

Fizyolojik Farklılıklar ve Tanı Zorlukları

• Çocukların göz içi basıncı, ölçüm sırasında kooperasyon eksikliği nedeniyle daha zor değerlendirilebilir.
• Büyüme çağındaki gözler, yüksek basınca yetişkinlerden farklı tepki verebilir; örneğin, göz küresinin büyümesi (buftalmus) gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
• Semptomlar, çocuğun bunları ifade edememesi veya ebeveynlerin fark edememesi nedeniyle gecikebilir.

Pediatrik Glokomun Çeşitleri ve Özel Durumlar

Çocuklarda glokom, ortaya çıkış zamanına ve nedenine göre farklı tiplere ayrılır. Her tipin kendine özgü klinik özellikleri ve tedavi yaklaşımları bulunur.

Konjenital Glokom (Doğumsal Glokom)

Doğumda veya yaşamın ilk yılında ortaya çıkan bu glokom tipi, gözün drenaj sistemindeki gelişimsel anomalilerden kaynaklanır. Belirtileri arasında göz küresinde büyüme (buftalmus), ışığa duyarlılık (fotofobi) ve aşırı sulanma (lakrimasyon) bulunur. Konjenital glokom, hızlı ve etkili cerrahi müdahale gerektiren acil bir durumdur.

Juvenil Açık Açılı Glokom

Genellikle ergenlik döneminde veya genç yetişkinlikte teşhis edilen bu tip, bazen genetik yatkınlıkla ilişkilidir. Genellikle belirgin semptomlar göstermediği için düzenli göz muayeneleri hayati önem taşır. Tedavi genellikle cerrahidir, ancak başlangıçta ilaç tedavisi de denenebilir.

Sekonder Pediatrik Glokom

Bu glokom tipi, başka bir göz hastalığı, travma, ameliyat (örneğin katarakt cerrahisi sonrası), enflamasyon veya bazı sistemik sendromlar sonucunda gelişir. Sekonder glokomun tedavisinde altta yatan nedenin kontrol altına alınması ve buna yönelik cerrahi planlama yapılması esastır.

Sendromlarla İlişkili Glokom

Rieger anomalisi, Axenfeld-Rieger sendromu, Sturge-Weber sendromu gibi genetik sendromlar, glokom gelişim riskini artırabilir. Bu durumlarda, glokom yönetimi sendromun genel yönetim stratejisiyle birlikte ele alınır ve multidisipliner bir yaklaşım gerekebilir.

Çocuklarda Glokom Cerrahisi Yaklaşımları

Çocuklarda glokom tedavisinde genellikle cerrahi ilk basamak tedavi olarak kabul edilir. Gözün yapısına, glokomun tipine ve şiddetine göre farklı cerrahi yöntemler uygulanabilir.

Birincil Cerrahi Yöntemler: Gonyotomi ve Trabekülotomi

Özellikle konjenital glokomda, gözün drenaj açısındaki problemli dokuları hedefleyen gonyotomi veya trabekülotomi gibi yöntemler sıklıkla tercih edilir. Bu operasyonlar, drenaj sistemini açarak göz içi basıncını düşürmeyi amaçlar ve erken teşhis edildiğinde oldukça başarılı sonuçlar verebilir.

Filtrasyon Cerrahisi (Trabekülektomi)

Gonyotomi veya trabekülotominin yeterli olmadığı durumlarda ya da daha karmaşık glokom tiplerinde trabekülektomi adı verilen filtrasyon cerrahisi uygulanır. Bu yöntemde, gözün dış kısmında yeni bir drenaj yolu oluşturulur. Çocuklarda yara iyileşmesi yetişkinlere göre daha agresif olabildiği için, bu ameliyatlarda antimetabolitler (örneğin Mitomisin C, 5-Fluorourasil) kullanılarak skar oluşumu engellenmeye çalışılır.

Glokom Drenaj İmplantları (GDI)

Önceki cerrahilerin başarısız olduğu, ilerlemiş veya çok dirençli glokom vakalarında glokom drenaj implantları (Baerveldt, Ahmed Glokom Valfi gibi) kullanılabilir. Bu implantlar, göz dışına yerleştirilen bir rezervuar yardımıyla göz içi sıvısının kontrollü bir şekilde dışarı akmasını sağlar.

Siklodestrüktif Prosedürler

Lazer veya kriyoterapi (dondurma) ile siliyer cismin bir kısmının tahrip edilerek göz içi sıvı üretiminin azaltıldığı siklodestrüktif prosedürler, genellikle diğer cerrahi seçeneklerin uygun olmadığı veya başarısız olduğu durumlarda son çare olarak düşünülür.

Cerrahi Sonrası Yönetim ve Takip

Çocuklarda glokom cerrahisi sonrası takip, yetişkinlere göre daha sıkı ve uzun süreli olmalıdır. Ameliyatın başarısı, göz içi basıncının düzenli takibi, olası komplikasyonların erken teşhisi ve gerekirse ek tedavilerin uygulanması ile yakından ilişkilidir. Çocukların gözlük veya kontakt lens ihtiyacı, ambliyopi (göz tembelliği) gelişimi ve görme gelişimleri de düzenli olarak değerlendirilmelidir.

Sonuç

Çocuklarda glokom, görmeyi tehdit eden ciddi bir hastalıktır ve özel bir uzmanlık alanı gerektirir. Çocuklarda glokom cerrahisi, genellikle ilk ve en etkili tedavi seçeneğidir. Konjenital, juvenil veya sekonder glokom fark etmeksizin, erken tanı, doğru cerrahi yöntem seçimi ve titiz bir postoperatif takip, çocuğun görme yeteneğini korumak ve sağlıklı bir geleceğe adım atmasını sağlamak için hayati önem taşır. Bu süreçte, çocuk göz sağlığı konusunda uzmanlaşmış bir ekip ile multidisipliner bir yaklaşım benimsemek, en iyi sonuçları elde etmenin anahtarıdır.