İşitme, dünyayla olan bağlantımızın en önemli köprülerinden biridir. Ancak bazen işitme kaybı veya işitsel sinir yollarında oluşan problemler, bu değerli duyunun kesintiye uğramasına neden olabilir. İşte tam bu noktada, modern tıbbın sunduğu güçlü tanı araçlarından biri olan Beyin Sapı Odyometrisi (ABR/BERA) devreye girer. Bu elektrofizyolojik test, sadece işitme eşiklerini belirlemekle kalmaz, aynı zamanda beyin sapından gelen işitsel yanıtları ölçerek nörolojik yolların kapsamlı değerlendirmesi için de kritik bilgiler sunar. Özellikle bebeklerde ve işbirliği kurulamayan hastalarda işitme kaybı tanısında altın standartlardan biri haline gelen ABR/BERA, işitsel sinir ve beyin sapı fonksiyonlarını objektif bir şekilde değerlendirerek doğru tedavi yaklaşımlarının belirlenmesine yardımcı olur.

ABR/BERA Nedir ve Nasıl Çalışır?

Beyin Sapı Odyometrisi (ABR), aynı zamanda İşitsel Beyin Sapı Cevabı (BERA) olarak da bilinen, işitsel yolların ve beyin sapının elektriksel aktivitesini ölçen objektif bir işitme testidir. Bu test, ses uyaranlarına karşı beynin verdiği tepkileri kaydetme prensibine dayanır. Kulaklara verilen belirli şiddet ve frekanstaki sesler, iç kulaktan başlayarak işitme siniri boyunca beyin sapına ve oradan da işitsel kortekse doğru ilerler. Bu yolculuk sırasında oluşan elektriksel potansiyeller, hastanın kafa derisine yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla toplanır ve bir bilgisayar yardımıyla analiz edilir.

Testin Temel Prensipleri

ABR/BERA testi sırasında, hastaya kulaklık aracılığıyla 'klik' sesleri veya ton patlamaları verilir. Bu sesler, işitsel sistemi uyarır ve sinir yollarında bir dizi elektriksel yanıt oluşturur. Elektrotlar, bu mikroskobik elektriksel sinyalleri yakalar ve dalga formları olarak kaydeder. Uzmanlar, bu dalga formlarının varlığını, gecikme sürelerini (latency) ve genliklerini (amplitude) değerlendirerek işitme sinirinin ve beyin sapının fonksiyonel durumunu analiz ederler. İşitsel beyin sapı tepkileri hakkında daha fazla bilgi edinmek için ilgili Wikipedia sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Kimlere ABR/BERA Uygulanır?

ABR/BERA testi, geniş bir yelpazede hastalar için değerli bir tanı aracıdır. Özellikle geleneksel davranışsal işitme testlerinin uygulanamadığı durumlarda kritik öneme sahiptir.

Bebeklerde ve Küçük Çocuklarda ABR

Yeni doğan işitme taramalarında başarısız olan veya işitme kaybı riski taşıyan bebeklerde kesin tanı için ABR sıklıkla kullanılır. Bebekler ve küçük çocuklar, talimatları takip edemeyecekleri için objektif bir test yöntemi olan ABR, onların işitme eşiklerini belirlemede ve işitsel sinir yollarındaki olası anormallikleri saptamada vazgeçilmezdir. Bu sayede erken tanı ve müdahale ile işitme kaybının gelişim üzerindeki olumsuz etkileri minimize edilebilir.

Yetişkinlerde ABR/BERA Endikasyonları

• Açıklanamayan İşitme Kaybı: Özellikle tek taraflı, ani veya dalgalanan işitme kayıplarının nedenini araştırmada kullanılır.
• Nörolojik Sorun Şüphesi: Akustik nörinom (işitme siniri tümörü), multipl skleroz (MS) gibi beyin sapını etkileyen nörolojik hastalıkların tanısında veya takibinde önemli bilgiler sunar.
• Tinnitus (Kulak Çınlaması) ve Vertigo (Baş Dönmesi): Bu semptomların altında yatan işitsel veya nörolojik nedenleri araştırmada yardımcı olabilir.
• İşitsel Nöropati Spektrum Bozukluğu: İşitme sinirinin veya iç tüy hücrelerinin senkronize çalışmasındaki bozuklukların tanısında kullanılır.

Test Süreci ve Hazırlık

ABR/BERA testi genellikle ağrısız ve non-invaziv bir prosedürdür. Hastanın konforu ve testin doğruluğu için bazı hazırlıklar önemlidir.

Test Öncesi Yapılması Gerekenler

Testten önce saçların temiz ve yağsız olması, herhangi bir krem, losyon veya makyajın çıkarılması elektrotların daha iyi temas etmesini sağlar. Bebekler ve küçük çocuklar için testin uyku sırasında yapılması gerektiğinden, ebeveynlere çocuğun test saatinden önce uykusuz kalmasını sağlayacak yönergeler verilir. Yetişkinlerin ise rahatlaması ve sakin kalması önemlidir. Aşırı kafein tüketimi veya uyarıcı maddelerden kaçınılması önerilir.

Test Sırasında Neler Olur?

Hasta rahat bir koltukta veya yatakta dinlenirken, alnına ve kulak arkasına küçük elektrotlar yapıştırılır. Bu elektrotlar, beynin seslere verdiği elektriksel yanıtları kaydeder. Kulaklıklardan sesler verilmeye başlar ve bilgisayar aracılığıyla bu yanıtlar grafikler halinde görüntülenir. Test sırasında hastanın mümkün olduğunca hareketsiz kalması ve gürültü yapmaması istenir. Testin süresi, hastanın yaşına ve işbirliği derecesine bağlı olarak değişmekle birlikte, genellikle 30 dakika ile 1.5 saat arasında sürebilir. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Anabilim Dalı'nın odyoloji hizmetleri sayfasında da bu testler hakkında bilgi bulabilirsiniz.

ABR/BERA Sonuçlarının Yorumlanması

Test tamamlandıktan sonra elde edilen dalga formları, uzman bir odyolog veya kulak burun boğaz uzmanı tarafından yorumlanır. Dalga formlarının varlığı, şekli, her bir dalganın gecikme süresi (latency) ve dalgalar arası süreler (interpeak latencies) değerlendirilir. Bu parametrelerdeki anormallikler, işitme kaybının türü, derecesi ve işitsel sinir veya beyin sapındaki olası lezyonlar hakkında önemli ipuçları verir. Örneğin, bazı dalgaların gecikmesi veya yokluğu, işitme yolunda bir iletim problemini işaret edebilirken, farklı dalgalar arasındaki mesafelerin uzaması, beyin sapı fonksiyonlarında bir sorun olduğunu gösterebilir.

Sonuçların yorumlanması, hastanın klinik öyküsü, diğer işitme testleri (odyogram, timpanogram vb.) ve nörolojik muayene bulguları ile birlikte bütüncül bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Bu kapsamlı değerlendirme, doğru tanının konulmasını ve en uygun tedavi veya rehabilitasyon planının oluşturulmasını sağlar.

Sonuç

Beyin Sapı Odyometrisi (ABR/BERA), işitme ve nörolojik yolların karmaşık yapısını aydınlatan, güvenilir ve objektif bir tanı aracıdır. Özellikle işitme kaybı şüphesi olan bebeklerden, nörolojik sorunları olan yetişkinlere kadar geniş bir yelpazede hastalara değerli bilgiler sunar. Erken ve doğru tanı, işitme sağlığının korunması ve yaşam kalitesinin artırılması açısından hayati öneme sahiptir. ABR/BERA, modern tıbbın işitme ve beyin sapı fonksiyonlarını anlamamızda sunduğu bu kritik fırsatı temsil ederken, işitsel dünyayla sağlıklı bir bağlantı kurmanın önünü açmaktadır.