Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), dünya genelinde milyonlarca çocuğu ve yetişkini etkileyen karmaşık bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu durum; dikkat dağınıklığı, dürtüsellik ve hiperaktivite gibi temel belirtilerle kendini gösterir. DEHB'nin doğru bir şekilde teşhis edilmesi ve anlaşılması, bireylerin yaşam kalitesini artırmak için kritik öneme sahiptir. Bu süreçte kullanılan yardımcı araçlardan biri de Bender Gestalt Testi'dir. Peki, bu test DEHB belirtilerini anlama konusunda bize ne gibi ipuçları sunar ve görsel-motor algı ile DEHB arasındaki ilişki nedir?

Bender Gestalt Testi Nedir?

Bender Görsel Motor Gestalt Testi, ilk olarak Lauretta Bender tarafından 1930'lu yıllarda geliştirilmiş projektif bir psikolojik testtir. Bireylerin görsel-motor algılama ve bütünleştirme yeteneklerini değerlendirmek amacıyla kullanılır. Test, genellikle 3 ila 11 yaş arasındaki çocuklara uygulansa da, yetişkin değerlendirmelerinde de yeri vardır. Katılımcılardan, basit geometrik şekillerden oluşan dokuz ayrı deseni kopyalamaları istenir. Bu işlem sırasında elde edilen çizimler; organizasyon, şekil bozuklukları, döndürmeler, perserverasyon (takılıp kalma) ve diğer anormallikler açısından analiz edilir. Test, zihinsel olgunlaşma, nörolojik işlev bozuklukları ve duygusal durumlar hakkında değerli bilgiler sağlayabilir. Daha fazla bilgi için Bender Gestalt Testi'nin Wikipedia sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

DEHB ve Görsel-Motor Bütünleşme Arasındaki İlişki

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) genellikle dikkat, dürtüsellik ve aşırı hareketlilikle ilişkilendirilse de, bu durum bilişsel işlevlerin daha geniş bir yelpazesini etkileyebilir. Görsel-motor bütünleşme, gözle görülen bilgileri motor becerilerle (örneğin çizim veya yazma) koordine etme yeteneğidir. Araştırmalar, DEHB'li bireylerin bu alanda yaşıtlarına göre zorluklar yaşayabileceğini göstermektedir. Bu zorluklar, özellikle ince motor koordinasyon gerektiren görevlerde, el-göz koordinasyonunda ve görsel bilginin motor bir tepkiye dönüştürülmesinde kendini gösterebilir. Bu becerilerdeki eksiklikler, okul performansını, günlük yaşam aktivitelerini ve sosyal etkileşimleri olumsuz etkileyebilir.

Bender Gestalt Testi DEHB Belirtilerini Nasıl Yansıtır?

Bender Gestalt Testi, doğrudan bir DEHB tanı testi olmamakla birlikte, DEHB ile ilişkili olabilecek görsel-motor algı ve organizasyon becerilerindeki zorlukları ortaya çıkarabilir. Test sırasında gözlemlenen belirli hatalar ve çizim özellikleri, klinik değerlendirme sürecinde DEHB şüphesini destekleyici nitelikte olabilir:

Dikkat ve Odaklanma Güçlükleri

• Şekillerde Bozulmalar: DEHB'li bireyler, dikkatsizlik veya dürtüsellik nedeniyle şekillerin orijinal oranlarını, açılarını veya boyutlarını doğru kopyalamakta zorlanabilirler. Bu, özellikle karmaşık figürlerde belirgin olabilir.
• Figürleri Ayırt Etme Zorluğu: Figürleri birbirinden ayırma veya üst üste bindirme gibi hatalar, görsel dikkat ve organizasyon eksikliğine işaret edebilir.
• Detaylara Yetersiz Odaklanma: Küçük ama önemli detayları atlama veya basitleştirme eğilimi, dikkat eksikliğinin bir göstergesi olabilir.

Hiperaktivite ve Dürtüsellik

• Hızlı ve Dikkatsiz Çizim: Aşırı acelecilik ve dürtüsellik, kağıt üzerinde dağınık, çizgileri titrek veya kontrolsüz çizimlere yol açabilir.
• Çizim Yöneliminde Anormallikler: Şekilleri olması gerekenden farklı bir yöne çizme veya kağıdı döndürme eğilimi, dikkatsizliğin ve dürtüsel hareketlerin bir yansıması olabilir.
• Düzensiz Yerleşim: Figürleri kağıt üzerine rastgele ve plansız bir şekilde yerleştirmek, organizasyon ve planlama becerilerindeki eksikliği gösterebilir.

Organizasyon ve Planlama Becerileri

• Uzaysal Organizasyon Eksikliği: Figürlerin kağıt üzerindeki yerleşiminde tutarsızlık, boş alan kullanımında yetersizlik veya şekillerin birbirine çok yakın/uzak çizilmesi, planlama güçlüklerini gösterebilir.
• Sıralama Hataları: Figürlerin verilen sırayla kopyalanamaması veya karışık bir düzen içinde çizilmesi, görev takibinde ve ardışık işlemlemede yaşanan zorluklara işaret edebilir.

Unutulmamalıdır ki, bu tür bulgular tek başına DEHB tanısı için yeterli değildir. Bunlar, bir uzman için ek değerlendirme ve gözlem alanları sunar.

Testin Sınırlılıkları ve Kapsamlı Değerlendirme İhtiyacı

Bender Gestalt Testi değerli bir araç olsa da, DEHB gibi karmaşık bir bozukluğun teşhisinde tek başına kullanılamaz. Test, özellikle görsel-motor beceriler ve olası nörolojik işlev bozuklukları hakkında önemli ipuçları sunar. Ancak DEHB tanısı; detaylı bir klinik görüşme, davranışsal gözlemler, ebeveyn ve öğretmen raporları, diğer psikometrik testler (örneğin dikkat testleri) ve tıbbi geçmişin kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini gerektirir. Çocuk ve ergen psikiyatristleri, klinik psikologlar veya nöropsikologlar gibi uzmanlar tarafından multidisipliner bir yaklaşımla yapılan değerlendirme, en doğru sonuca ulaşmanın anahtarıdır. DEHB hakkında daha geniş bilgi edinmek için Wikipedia'daki Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu makalesine başvurabilirsiniz.

Sonuç

Bender Gestalt Testi, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ile ilişkili olası görsel-motor algı ve organizasyon güçlüklerini değerlendirmede değerli bir yardımcıdır. Test sonuçlarında görülen belirli desenler, DEHB'nin dikkat, dürtüsellik ve organizasyon gibi temel belirtilerine dair önemli ipuçları sağlayabilir. Ancak, bu testin bir tanı aracı olmaktan ziyade, kapsamlı bir psikiyatrik veya psikolojik değerlendirmenin bir parçası olduğu unutulmamalıdır. DEHB şüphesi durumunda, doğru teşhis ve uygun müdahale planı için mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. Bu sayede bireylerin potansiyellerine ulaşmaları ve yaşam kalitelerini artırmaları mümkün olacaktır.