Bebeklik dönemi, bir çocuğun gelişiminde en kritik evrelerden biridir. Bu süreçte bazı otizm belirtileri, ebeveynler için endişe verici olabilir. Bebeklerde otizm belirtileri nelerdir sorusunun cevabı, doğru zamanda atılacak adımlar için hayati önem taşır. Özellikle erken tanı ile müdahale, otizm spektrum bozukluğu olan çocukların gelişiminde büyük fark yaratır. Bu makale, bebeğinizde fark edebileceğiniz otizm belirtileri üzerinde duracak ve bu hassas süreçte dikkat edilmesi gerekenler hakkında size yol gösterecektir.

Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir? Kısa Bir Bakış

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), bireylerin sosyal etkileşim, iletişim ve davranışlarında farklılıklar gösteren nörogelişimsel bir durumdur. Her bireyde farklı şiddette ve biçimde ortaya çıkabildiği için bir "spektrum" olarak adlandırılır. Otizmin nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi üzerinde durulmaktadır. Önemli olan, otizmin bir hastalık değil, beynin çalışma şeklindeki bir farklılık olduğunun kabul edilmesidir. Daha detaylı bilgi için Wikipedia'daki Otizm Spektrum Bozukluğu sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Bebeklerde Otizm Belirtileri: Hangi Yaşlarda Neler Fark Edilmeli?

Bebeklerde otizm belirtileri, genellikle ilk 2 yaş içinde ortaya çıkmaya başlar. Ancak bu belirtiler her çocukta aynı şekilde veya aynı yaşta gözlemlenmeyebilir. Ebeveynlerin dikkatli gözlemleri, erken müdahale için anahtardır.

0-6 Ay Arası Belirtiler

• Göz Teması Eksikliği: Bebeğin gözleri arama veya sürdürme konusunda isteksizlik göstermesi.
• Sosyal Gülümseme: Yüzünüze veya sesinize karşı yeterli sosyal gülümseme tepkisi vermemesi.
• Seslere Tepkisizlik: İsmiyle çağrıldığında veya yüksek seslerde bile tepki vermemesi (işitme sorunu olmadığı halde).
• Kucaklanmaktan Hoşlanmama: Kucağa alındığında vücudunun gevşememesi, hatta katılaşması veya geri itmesi.

6-12 Ay Arası Belirtiler

• İşaret Etme ve El Sallama Eksikliği: Nesneleri işaret etme, el sallama gibi sosyal jestleri kullanmaması.
• Karşılıklı Etkileşim Eksikliği: Göz teması kurma, gülümseme veya ses çıkarma gibi karşılıklı sosyal etkileşimlerde eksiklik.
• Ortak Dikkat Eksikliği: Ebeveynin gösterdiği bir şeye bakmaması veya ebeveynle birlikte bir nesneye odaklanmaması.
• Konuşma Sesleri Çıkarmama: "Ba-ba", "ma-ma" gibi hecelemeleri veya çeşitli sesleri çıkarmada gecikme.
• Tekrarlayan Hareketler: Anlamsız el çırpma, sallanma gibi tekrarlayan vücut hareketleri.

12-24 Ay Arası Belirtiler

• Konuşma Gecikmesi veya Kaybı: Yaşına uygun kelimeler kullanmaması veya daha önce kullandığı kelimeleri kaybetmesi.
• Tekrarlayan Dil Kullanımı (Ekolali): Duyduğu kelime veya cümleleri anlamsızca tekrarlaması.
• Taklit Oyunlarına İlgi Göstermeme: Başkalarını taklit etme veya hayali oyunlar oynama konusunda isteksizlik.
• Sosyal Etkileşimden Kaçınma: Akranlarıyla veya yetişkinlerle etkileşime girmekten kaçınma, yalnız oynamayı tercih etme.
• Duyusal Hassasiyetler: Seslere, ışığa, dokunuşlara veya belirli yiyeceklere karşı aşırı tepkiler (çok az veya çok fazla).
• Rutinlere Aşırı Bağlılık: Rutinlerinin değişmesine karşı aşırı tepki ve öfke nöbetleri.

Erken Tanının Önemi ve Sonuçları

Otizmde erken tanı, müdahale programlarının başarısı için kritik bir faktördür. Beynin erken yaşlarda gösterdiği yüksek plastisite (esneklik), yoğun ve yapılandırılmış eğitim programlarına daha iyi yanıt vermesini sağlar. Erken yaşta başlanan uygun eğitim ve terapiler sayesinde:

• Sosyal ve iletişim becerilerinde önemli gelişmeler kaydedilebilir.
• Davranışsal zorluklar daha etkili bir şekilde yönetilebilir.
• Çocuğun öğrenme potansiyeli maksimize edilebilir.
• Bağımsız yaşam becerileri kazanma şansı artar.

Bu nedenle, en ufak bir şüphede bile bir uzmana başvurmak, çocuğunuzun geleceği için atılacak en önemli adımlardan biridir.

Ne Zaman Bir Uzmana Danışmalısınız?

Ebeveynlerin içgüdüleri genellikle çok güçlüdür. Bebeğinizin gelişiminde herhangi bir farklılık olduğunu hissederseniz, yukarıda belirtilen belirtilerden bir veya birkaçını gözlemlerseniz, zaman kaybetmeden bir çocuk doktoru veya çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanına başvurmalısınız. Özellikle aşağıdaki durumlar acil değerlendirme gerektirebilir:

• 12 aylıkken babıldama veya işaret etme, el sallama gibi jestlerin olmaması.
• 16 aylıkken tek kelime konuşmaması.
• 24 aylıkken iki kelimelik anlamlı cümleler kurmaması.
• Daha önce edinilmiş sosyal veya dil becerilerinin kaybedilmesi (regresyon).

Unutmayın, erken müdahale, otizm spektrum bozukluğu olan çocukların yaşam kalitesini artırmanın en etkili yoludur. Uzmanlar, çocuğunuzun gelişimini değerlendirerek size en doğru rehberliği sağlayacaktır. Konuyla ilgili daha fazla bilgi ve destek için Tohum Otizm Vakfı gibi güvenilir sivil toplum kuruluşlarının web sitelerini de inceleyebilirsiniz.