Omuz eklemi, vücudumuzun en hareketli ancak aynı zamanda en sık çıkan eklemlerinden biridir. Özellikle travmatik bir omuz çıkığı vakasında, eklemi yerinde tutan önemli yapısal hasarlar meydana gelebilir. İşte bu hasarlardan biri de Bankart Lezyonu'dur. Peki, Bankart Lezyonu nedir, hangi belirtilerle kendini gösterir ve en modern tedavisi olan artroskopik Bankart onarımı veya bilinen adıyla Bankart ameliyatı nasıl yapılır? Bu kapsamlı kılavuzda, omuz çıkığı sonrası yaşanan bu yaygın sorunu ve artroskopik tedavi yöntemini tüm detaylarıyla ele alacağız.

Bankart Lezyonu Nedir?

Bankart lezyonu, omuz ekleminin ön-alt kısmında yer alan labrum adı verilen kıkırdak yapının, tekrarlayan omuz çıkıkları veya tek bir şiddetli travma sonucunda glenoid kemikten (omuz yuvası) ayrılması durumudur. Labrum, omuz ekleminin stabilitesini sağlayan önemli bir yapıdır ve bu yapının hasar görmesi, omuzun tekrar tekrar çıkmasına zemin hazırlar.

Omuz Anatomisi ve Omuz Çıkığı İlişkisi

Omuz eklemi, kürek kemiği (skapula) ile kol kemiği (humerus) arasında yer alır. Humerusun başı, skapuladaki sığ glenoid adı verilen yuvaya oturur. Bu yuvayı derinleştiren ve eklem yüzeyini genişleten kıkırdak halkaya labrum denir. Omuzun aşırı zorlanması veya travma sonucu humerus başının yuvasından ayrılmasına omuz çıkığı denir. Bu çıkık sırasında labrum, yuvanın kenarından kopabilir ve Bankart lezyonu meydana gelebilir.

Bankart Lezyonunun Oluşumu ve Mekanizması

Genellikle kolun geriye ve dışa doğru zorlanmasıyla oluşan travmatik omuz çıkıklarında Bankart lezyonu sıkça görülür. Bu durum, özellikle genç ve aktif bireylerde spor yaralanmaları veya düşmeler sonucu ortaya çıkabilir. Labrumun kemikten ayrılması, bağ dokusunun da zarar görmesine yol açarak omuzun stabilite mekanizmasını bozar.

Bankart Lezyonunun Belirtileri Nelerdir?

Bankart lezyonunun belirtileri, genellikle omuz çıkığı sonrasında ortaya çıkar ve zamanla kötüleşebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

Ağrı ve Hareket Kısıtlılığı

Omuz bölgesinde sürekli veya tekrarlayan ağrı hissedilir. Özellikle belirli hareketlerde (kolu yukarı kaldırma, yana açma gibi) ağrı artabilir ve omuz hareketlerinde kısıtlılık yaşanabilir.

Omuzda Tekrarlayan Çıkık Hissi

Hastaların en önemli şikayetlerinden biri, omuzun tam olarak yerine oturmadığı veya "yerinden çıkacakmış gibi" bir his vermesidir. Bu, zamanla daha kolay ve daha az travmayla omuz çıkıklarının tekrarlamasına neden olabilir. Bazı hastalarda omuzda klik sesi veya sürtünme hissi de olabilir.

Tanı Yöntemleri

Bankart lezyonunun doğru tanısı, etkili bir tedavi planı için hayati öneme sahiptir.

Fizik Muayene ve Öykü

Ortopedi uzmanı, hastanın şikayetlerini dinler, omuz bölgesini muayene eder ve çeşitli hareket testleri yapar. Geçmişteki omuz çıkığı öyküsü, tanının konulmasında önemli bir ipucudur.

Görüntüleme Teknikleri (MR, MR Artrografi)

Röntgen genellikle kemik yapılardaki hasarı (Hill-Sachs lezyonu gibi) gösterse de, labrum gibi yumuşak doku hasarlarını değerlendirmede yetersiz kalabilir. Manyetik Rezonans (MR) veya özellikle eklem içine kontrast madde enjekte edilerek yapılan MR Artrografi, Bankart lezyonunu ve diğer yumuşak doku hasarlarını net bir şekilde ortaya koyan en güvenilir yöntemlerdir.

Bankart Lezyonunun Tedavi Seçenekleri

Bankart lezyonunun tedavisi, lezyonun ciddiyetine, hastanın yaşına, aktivite düzeyine ve semptomların şiddetine göre değişir.

Konservatif Tedavi

Bazı durumlarda, özellikle ilk omuz çıkığı sonrasında ve lezyonun küçük olduğu vakalarda, cerrahi olmayan yaklaşımlar denenebilir. Bu, omuzun askıya alınması, ağrı kesici ve antienflamatuar ilaçlar ile fizik tedavi ve rehabilitasyon programlarını içerir. Ancak, labrum kopması gibi yapısal bir hasar varsa, konservatif tedavi genellikle yetersiz kalır ve tekrarlayan çıkıkları önlemede etkili olmaz.

Cerrahi Tedavi: Artroskopi

Tekrarlayan omuz çıkıkları olan veya konservatif tedaviden fayda görmeyen hastalarda cerrahi müdahale genellikle en etkili çözümdür. Günümüzde Bankart lezyonunun onarımında altın standart, minimal invaziv bir yöntem olan artroskopik Bankart onarımı, yani artroskopi tekniğidir. Bu yöntem, geleneksel açık cerrahiye göre daha hızlı iyileşme ve daha az ağrı avantajları sunar.

Artroskopik Bankart Onarımı Nasıl Yapılır?

Artroskopik Bankart ameliyatı, küçük kesilerden eklem içine kamera ve özel cerrahi aletler gönderilerek gerçekleştirilir. İşte genel adımları:

Hazırlık Süreci

Ameliyat öncesinde hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir, anestezi doktoru ile görüşülür ve gerekli tetkikler yapılır. Hasta, ameliyat günü aç kalmalıdır.

Ameliyatın Adımları

Hasta genel anestezi altındayken, cerrah omuz eklemi çevresinde birkaç küçük (genellikle 0.5-1 cm) kesi yapar. Bu kesilerden artroskop (küçük bir kamera) içeri sokulur ve eklem içi görüntüsü bir monitöre aktarılır. Cerrah, bu görüntüler eşliğinde hasarlı labrumu tespit eder. Labrum, özel dikiş iplikleri ve kemik çapaları (sutür ankrajları) kullanılarak yeniden glenoid kemiğe sabitlenir. Bu çapalar genellikle eriyebilen veya titanyum gibi biyouyumlu malzemelerden yapılır. İşlem tamamlandıktan sonra kesiler kapatılır.

Avantajları

Artroskopik cerrahi, geleneksel açık cerrahiye kıyasla daha küçük kesiler, daha az ağrı, daha düşük enfeksiyon riski ve daha hızlı iyileşme süreci gibi önemli avantajlara sahiptir. Kozmetik açıdan da daha iyidir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci ve Rehabilitasyon

Bankart ameliyatı sonrası başarılı bir iyileşme ve omuzun tam fonksiyonuna kavuşması, doğru bir rehabilitasyon programına sıkı sıkıya bağlı kalmayı gerektirir.

İlk Dönem: Koruma ve İstirahat

Ameliyat sonrası ilk birkaç hafta omuz genellikle bir kol askısıyla sabitlenir. Bu dönemde omuzun korunması ve aşırı hareketlerden kaçınılması çok önemlidir. Ağrı kontrolü için ilaçlar verilebilir. Bu aşamada pasif hareketlere başlanabilir.

Fizik Tedavi ve Egzersizler

Kol askısının çıkarılmasının ardından, bir fizyoterapist eşliğinde kademeli olarak fizik tedaviye başlanır. Bu program, omuzun hareket açıklığını artırmaya, kas gücünü geri kazandırmaya ve stabiliteyi sağlamaya yönelik özel egzersizleri içerir. Rehabilitasyon süreci kişiye özel olarak planlanır ve genellikle birkaç ay sürebilir.

Spora Dönüş

Tam iyileşme ve spora dönüş süresi, hastanın yaşına, ameliyatın başarısına ve uygulanan rehabilitasyon programının titizliğine bağlı olarak değişir. Genellikle, kontakt sporlara tam dönüş 6 ay veya daha uzun sürebilir. Fizyoterapist ve cerrahın onayı olmadan spora başlanmamalıdır.

Bankart Lezyonu, omuz çıkığı sonrası sıkça görülen ve omuzun stabilitesini ciddi şekilde etkileyen bir durumdur. Erken tanı ve özellikle artroskopik tedavi ile labrumun onarılması, omuzun fonksiyonel kapasitesini geri kazandırmak ve tekrarlayan çıkıkları önlemek için kritik öneme sahiptir. Unutmayın, omuzunuzda sürekli ağrı veya instabilite hissediyorsanız, mutlaka bir ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurmalısınız. Doğru tedavi ve titiz bir rehabilitasyon programı ile aktif yaşamınıza sorunsuz bir şekilde dönebilirsiniz.