Bacak damarı tıkanıklığı, tıbbi adıyla periferik arter hastalığı (PAD), yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen ve tedavi edilmediğinde uzuv kaybına yol açabilen önemli bir sağlık sorunudur. Atardamarların daralması veya tıkanması sonucu bacaklara yeterli kan akışının sağlanamamasıyla ortaya çıkan bu durum, özellikle hareket halindeyken ağrıya neden olabilir. Neyse ki günümüzde, bu tür tıkanıklıkların tedavisinde balon ve stent uygulaması gibi etkili ve minimal invaziv yöntemler bulunmaktadır. Peki, bacak damarı tıkanıklığı için balon ve stent uygulaması kimler için uygun bir seçenektir?

Bacak Damarı Tıkanıklığı Nedir? (Periferik Arter Hastalığı)

Periferik arter hastalığı (PAD), genellikle kolesterol ve yağ birikintilerinin damar duvarlarında plaklar oluşturması (ateroskleroz) sonucu atardamarların daralmasıyla ortaya çıkar. Bu daralma, başta bacaklar olmak üzere, uzuvlara giden kan akışını kısıtlar. Risk faktörleri arasında sigara kullanımı, diyabet, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve ileri yaş yer alır. Periferik arter hastalığı, yürüyüş sırasında bacaklarda kramp veya ağrı (klaudikasyon) ile kendini gösterir. İlerleyen vakalarda ise dinlenirken bile ağrı, bacaklarda ve ayaklarda yaraların iyileşmemesi, uyuşma ve soğukluk gibi ciddi belirtiler ortaya çıkabilir.

Balon ve Stent Uygulaması Nasıl Çalışır?

Balon anjiyoplasti ve stent uygulaması, kapalı olan bacak damarlarını tekrar açmak için kullanılan modern tedavi yöntemleridir. Bu işlemler genellikle lokal anestezi altında, küçük bir kesi ile kasık atardamarından girilerek yapılır. İnce bir kateter tıkanıklığın olduğu bölgeye ilerletilir. Kateterin ucundaki balon, tıkanan damarın içinde şişirilerek plakları damar duvarına yapıştırır ve damarı genişletir. Çoğu zaman, damarın tekrar daralmasını önlemek amacıyla balon işleminin ardından aynı bölgeye bir stent (tel kafes) yerleştirilir. Stent, damarı açık tutarak kan akışının düzenli devam etmesini sağlar.

Peki, Balon ve Stent Uygulaması Kimler İçin Uygun?

Her bacak damarı tıkanıklığı vakası balon ve stent uygulaması için uygun değildir. Tedavi kararı, hastanın genel sağlık durumu, tıkanıklığın yeri, boyutu ve hastanın belirtilerinin şiddetine göre bir kalp ve damar cerrahisi veya girişimsel radyoloji uzmanı tarafından verilir.

1. Şiddetli Belirtiler Gösteren Hastalar

• Klaudikasyon: Günlük aktiviteleri ciddi şekilde kısıtlayan, kısa mesafelerde bile ortaya çıkan bacak ağrısı ve yürüme güçlüğü yaşayan hastalar.
• Kritik Bacak İskemisi: Dinlenirken bile devam eden bacak veya ayak ağrısı, iyileşmeyen yaralar, kangren veya doku kaybı gibi yaşamı veya uzvu tehdit eden durumlarda balon ve stent uygulaması hayat kurtarıcı olabilir.

2. Tıbbi Tedaviye Yanıt Vermeyenler

Yaşam tarzı değişiklikleri (sigarayı bırakma, düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme) ve ilaç tedavileri (kan sulandırıcılar, kolesterol düşürücüler, tansiyon ilaçları) ile belirtileri kontrol altına alınamayan hastalar için balon ve stent uygulaması bir sonraki adım olabilir.

3. Ameliyat Riski Yüksek Olan Hastalar

Açık cerrahi (bypass ameliyatı) için genel sağlık durumu uygun olmayan (örneğin; ileri kalp hastalığı, böbrek yetmezliği, akciğer sorunları gibi ek risk faktörleri olan) hastalarda, minimal invaziv bir yöntem olan balon ve stent uygulaması daha az riskli bir alternatif sunar.

4. Belirli Damar Tıkanıklığı Türleri ve Yerleşimleri

Özellikle yeni oluşmuş, kısa ve düzgün sınırlı tıkanıklıklar balon ve stent uygulamasına daha iyi yanıt verir. Uzun, kireçli veya çok sayıda damarı etkileyen karmaşık tıkanıklıklarda başarı oranı düşebilir veya farklı tedavi yöntemleri tercih edilebilir. Uygulamanın anatomik uygunluğu da kritik bir faktördür.

Balon ve Stent Uygulamasının Avantajları ve Potansiyel Riskleri

Her tıbbi işlemde olduğu gibi, balon ve stent uygulamasının da avantajları ve bazı potansiyel riskleri bulunmaktadır.

Avantajları

• Minimal İnvaziv: Büyük cerrahi kesi gerektirmez, bu da daha az ağrı, daha kısa hastanede kalış süresi ve daha hızlı iyileşme anlamına gelir.
• Genel Anestezi Gerekmeyebilir: Genellikle lokal anestezi ile yapılabilir.
• Hızlı Kan Akışı Düzelmesi: İşlem sonrası kan akışında belirgin bir iyileşme gözlenebilir.
• Daha Az Risk: Açık cerrahiye kıyasla daha az genel anestezi riski ve komplikasyon riski taşır.

Potansiyel Riskleri

• İşlem Yeri Komplikasyonları: Kanama, morarma veya enfeksiyon.
• Damar Hasarı: Damarın delinebilmesi veya yırtılması.
• Tekrar Daralma (Restenoz): Uygulanan damarda veya stent içinde zamanla tekrar daralma riski.
• Alerjik Reaksiyon: İşlemde kullanılan kontrast maddeye karşı alerjik reaksiyonlar.
• Böbrek Hasarı: Özellikle böbrek hastalığı olan kişilerde kontrast maddeye bağlı geçici böbrek fonksiyonu bozuklukları.

İyileşme Süreci ve Sonrası

Balon ve stent uygulaması sonrası hastalar genellikle kısa bir hastane yatışının ardından taburcu edilirler. İşlem sonrası bacaklarda hafif ağrı veya morluklar normaldir. Hekimin önerdiği ilaçları düzenli kullanmak, sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarını sürdürmek (sigarayı bırakmak, diyeti kontrol altında tutmak, düzenli yürüyüş yapmak) ve düzenli kontrollerle damar sağlığını takip etmek, tedavinin başarısı ve uzun ömürlü olması açısından büyük önem taşır.

Sonuç

Bacak damarı tıkanıklığı için balon ve stent uygulaması, seçilmiş hastalarda etkili, güvenli ve minimal invaziv bir tedavi yöntemidir. Özellikle şiddetli semptomları olan, diğer tedavilere yanıt vermeyen veya açık cerrahi riski yüksek olan hastalar için önemli bir alternatiftir. Ancak her vaka kendine özgüdür ve en uygun tedavi planının belirlenmesi için mutlaka bir kalp ve damar cerrahisi veya girişimsel radyoloji uzmanına başvurulması gerekmektedir. Uzman hekim, detaylı bir değerlendirme yaparak size en uygun tedavi yolunu gösterecektir.