Damar sertliği olarak da bilinen ateroskleroz, atardamarların iç yüzeylerinde plak adı verilen yağ, kolesterol ve kalsiyum birikintilerinin oluşmasıyla kan akışının kısıtlandığı ciddi bir sağlık sorunudur. Bu durum, zamanla damar tıkanıklıklarına yol açarak kalp krizi, felç veya uzuv kaybı gibi hayati riskler taşıyabilir. Modern tıp, bu tıkanıklıklarla mücadelede çeşitli yöntemler sunmaktadır. Bu yöntemlerden biri de, damar içindeki plakları fiziksel olarak temizlemeyi amaçlayan bir işlem olan Aterektomi ameliyatıdır. Peki, ateroktemi kimler için uygundur, bu işlemin süreci nasıl ilerler ve sonrasında ne gibi bir iyileşme dönemi beklenir? Bu makalemizde, bu önemli tıbbi müdahaleyi tüm yönleriyle ele alacak, arama motorlarında üst sıralara çıkarken sizlere de değerli bilgiler sunmayı hedefliyoruz.

Aterektomi Ameliyatı Nedir?

Aterektomi, koroner veya periferik arterlerde (bacak, kol, boyun gibi vücudun diğer bölgelerindeki atardamarlar) oluşan plakları çıkarmak için kullanılan minimal invaziv bir vasküler prosedürdür. Bu yöntem, anjiyoplasti (balonla genişletme) ve stent yerleştirmenin tek başına yeterli olmadığı veya uygulanamadığı durumlarda devreye girebilir. Genellikle bir kateter aracılığıyla damar içine ilerletilen özel bir alet kullanılarak, damarı tıkayan plaklar kazınır, kesilir veya buharlaştırılır. Böylece damarın iç çapı genişletilerek kan akışı normale döndürülmeye çalışılır.

Aterektomi Kimler İçin Uygundur?

Aterektomi, her damar tıkanıklığı vakası için uygun bir tedavi yöntemi değildir. Doktorlar, hastanın genel sağlık durumu, tıkanıklığın yeri, boyutu, yapısı ve diğer tedavi seçeneklerine yanıt verme potansiyelini değerlendirerek bu kararı verirler. Genel olarak, aterektomi aşağıdaki durumlarda düşünülebilir:

• Periferik Arter Hastalığı (PAH): Bacaklardaki damar tıkanıklıkları nedeniyle yürümede ağrı, uyuşma veya yaraların iyileşmemesi gibi semptomlar yaşayan hastalar. Özellikle sert ve kireçlenmiş plaklar için etkili olabilir.
• Koroner Arter Hastalığı (KAH): Kalbi besleyen damarlardaki tıkanıklıkların, balon anjiyoplasti veya stent yerleştirme ile başarılı bir şekilde tedavi edilemediği veya bu yöntemlerin riskli olduğu vakalar.
• Yüksek Tekrar Tıkanma Riski: Daha önce stent takılmış ancak tekrar tıkanma riski yüksek olan damarlarda.
• Küçük Damarlar ve Bifurkasyonlar: Küçük çaplı damarlarda veya damarların çatallandığı bölgelerde (bifurkasyon) oluşan ve diğer yöntemlerle tedavisi zor olan tıkanıklıklarda.
• Böbrek Yetmezliği Olan Hastalar: Böbrek fonksiyonları bozuk olan ve kontrast maddeye karşı hassasiyeti bulunan hastalarda, alternatif bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilebilir.

Bu kararı verirken, kardiyolog veya vasküler cerrahınız, detaylı görüntüleme testleri (anjiyografi, doppler ultrasonu gibi) ve klinik değerlendirme sonucunda size en uygun tedavi planını sunacaktır.

Aterektomi Süreci Nasıl İşler?

Aterektomi işlemi genellikle lokal anestezi altında, hafif bir sedasyon ile yapılır. İşlemin adımları genel olarak şöyledir:

Hazırlık Aşaması

Hastaya işlem öncesi gerekli kan tahlilleri ve görüntülemeler yapılır. Doktor, hastanın kullandığı ilaçlar hakkında bilgi alır ve özellikle kan sulandırıcı ilaçların bir süre önce kesilmesi gerekebilir. İşlem günü hastanın aç olması istenir.

Ameliyatın Yapılışı

Kasık veya kol bölgesindeki bir atardamardan küçük bir kesi yapılarak damara erişim sağlanır. Ardından, bir kılavuz tel yardımıyla aterektomi kateteri, tıkalı olan damar bölgesine ilerletilir. Bu aşamada X-ray (floroskopi) görüntülemesi kullanılarak kateterin doğru yerde olduğu teyit edilir. Kateterin ucundaki özel dönen bıçak, lazer veya döner uç, plakları küçük parçacıklara ayırır veya buharlaştırır. Bazı cihazlar bu plak parçacıklarını toplayarak vücuttan dışarı atılmasını sağlarken, bazıları damar içinde eritilebilecek kadar küçültür. İşlem tamamlandığında kateter geri çekilir ve giriş yapılan damar bölgesi kapatılır. Bu sürecin detayı için Wikipedia'daki Aterektomi maddesine başvurabilirsiniz.

Ameliyat Sonrası İlk Adımlar

İşlem genellikle 1 ila 2 saat sürer. Ameliyat sonrasında hasta genellikle birkaç saat gözlem altında tutulur. Giriş yerinde kanama veya morluk oluşmasını engellemek için baskı uygulanabilir ve bir süre yatak istirahati önerilebilir.

Aterektomi Sonrası İyileşme Dönemi

Aterektomi minimal invaziv bir işlem olduğu için iyileşme süreci genellikle hızlıdır. Ancak tam iyileşme ve uzun vadeli başarı, hastanın yaşam tarzı değişikliklerine ve düzenli takibine bağlıdır.

Hastanede Kalış ve İlk Günler

Çoğu hasta aynı gün veya ertesi gün taburcu edilebilir. İlk birkaç gün giriş yerinde hafif ağrı, hassasiyet veya morarma normaldir. Doktorunuz ağrı kesici önerebilir. Bu dönemde ağır kaldırmaktan, zorlayıcı fiziksel aktivitelerden ve uzun süreli ayakta durmaktan kaçınılmalıdır. Giriş yerinin temiz ve kuru tutulması enfeksiyon riskini azaltır.

Evde Bakım ve Uzun Dönem Tedbirler

Taburcu olduktan sonra doktorunuzun verdiği ilaçları düzenli kullanmanız (genellikle kan sulandırıcılar) ve talimatlara uymanız çok önemlidir. Tam iyileşme süreci kişiden kişiye değişmekle birlikte, birkaç hafta içinde normal aktivitelere dönülebilir. Ancak aterosklerozun tekrarlamasını önlemek için yaşam tarzı değişiklikleri elzemdir:

• Sağlıklı Beslenme: Düşük doymuş yağlı, kolesterolsüz ve bol lifli bir diyet benimsemek.
• Düzenli Egzersiz: Doktorunuzun onayladığı düzeyde düzenli fiziksel aktivite yapmak.
• Sigarayı Bırakma: Sigara, damar sağlığı için en büyük tehditlerden biridir.
• Kan Basıncı ve Şeker Kontrolü: Yüksek tansiyon ve diyabet gibi kronik hastalıkların kontrol altında tutulması.
• Düzenli Kontroller: İyileşme sürecini ve damar sağlığını takip etmek için doktorunuzla düzenli randevulara gitmek.

Aterektomi, damar tıkanıklıklarının tedavisinde etkili bir seçenek olabilir. Ancak her tıbbi işlemde olduğu gibi, potansiyel riskleri ve faydaları doktorunuzla detaylı bir şekilde görüşmek ve size özel en doğru tedavi planını belirlemek esastır. Periferik arter hastalığı ve tedavi seçenekleri hakkında daha fazla bilgi için Medical Park Hastaneleri web sitesindeki bilgilere göz atabilirsiniz.