Kalbin en önemli kapakçıklarından biri olan aort kapağı, kalbin sol karıncığından vücuda kan pompalayan ana atardamar olan aorta geçişi düzenler. Bu kritik kapakta ortaya çıkan iki ana sorun, aort kapak darlığı (stenozu) ve aort kapak yetmezliği (regürjitasyonu) olarak bilinir. Her iki durum da kalbin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir ve zamanla ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu rahatsızlıkların şiddetine ve hastanın durumuna bağlı olarak, kapağın cerrahi yolla değiştirilmesi yani replasman ameliyatı gündeme gelebilir. Peki, bu önemli kararı verirken hangi faktörler göz önünde bulundurulur ve aort kapak replasmanı için ne zaman harekete geçmek gerekir?

Aort Kapak Darlığı (Aort Stenozu) Nedir ve Nasıl Gelişir?

Aort kapak darlığı, aort kapağının normalden daha dar hale gelmesi durumudur. Bu daralma, sol karıncığın vücuda kan pompalamak için daha fazla çaba sarf etmesine neden olur. Zamanla sol karıncık kası kalınlaşır (hipertrofi) ve işlevini yitirebilir. En yaygın nedenleri arasında yaşa bağlı kireçlenme (dejeneratif stenoz), doğuştan gelen biküspit aort kapağı anomalisi ve daha nadiren romatizmal ateş yer alır. Hastalık ilerledikçe göğüs ağrısı (anjina), nefes darlığı ve bayılma gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Tanı genellikle fizik muayene ve ekokardiyografi ile konulur.

Aort Kapak Yetmezliği (Aort Regürjitasyonu) Nedir ve Nasıl Gelişir?

Aort kapak yetmezliği ise aort kapağının tam olarak kapanmaması ve her kalp atışında bir miktar kanın aortadan sol karıncığa geri kaçması durumudur. Bu geri kaçış, sol karıncığın daha fazla kanla dolmasına ve zamanla genişlemesine (dilatasyon) neden olur. Kalp bu ekstra hacmi dengelemeye çalışır, ancak uzun vadede kalp yetmezliğine yol açabilir. Nedenleri arasında romatizmal ateş, enfektif endokardit, aort diseksiyonu, Marfan sendromu gibi bağ dokusu hastalıkları ve hipertansiyon sayılabilir. Hastalar yorgunluk, çarpıntı, nefes darlığı ve bazen göğüs ağrısı yaşayabilir. Tanı yine ekokardiyografi ile doğrulanır.

Aort Kapak Replasmanı (Değişimi) Ne Zaman Gerekir?

Aort kapak replasmanı kararı, hastanın genel sağlık durumu, semptomlarının şiddeti, kapağın durumu ve kalbin fonksiyonları gibi birçok faktörün dikkatlice değerlendirilmesini gerektirir. Amaç, kalbin yükünü azaltarak hastanın yaşam kalitesini artırmak ve ömrünü uzatmaktır. İşte ana kriterler:

Aort Kapak Darlığında Replasman Kriterleri

Ciddi aort kapak darlığı teşhisi konulan hastalarda replasman genellikle şu durumlarda önerilir:

• Semptomatik Ciddi Darlık: Göğüs ağrısı, nefes darlığı, bayılma gibi klasik semptomları olan ve ciddi aort darlığı bulunan tüm hastalar genellikle ameliyat adayıdır.
• Asemptomatik Ciddi Darlık ve Sol Karıncık Fonksiyon Bozukluğu: Belirgin şikayeti olmasa dahi, ekokardiyografide sol karıncık fonksiyonlarında bozulma (ejeksiyon fraksiyonunda düşüş) saptanan ciddi darlık hastalarında replasman düşünülebilir.
• Egzersiz Testinde Semptom Gelişimi: Dinlenirken şikayeti olmayan ancak egzersiz sırasında semptomları ortaya çıkan ciddi darlık hastaları.
• Hızlı İlerleme: Hastalığın hızlı ilerlediğine dair kanıtlar veya yüksek riskli bazı ek faktörlerin varlığı.
• Diğer Kardiyak Cerrahiler: Koroner arter bypass veya başka bir kapak ameliyatı gibi ek bir kalp cerrahisi geçirecek ciddi darlık hastalarında, aort kapağı da aynı operasyon sırasında değiştirilebilir. Aort darlığı hakkında daha fazla bilgi için Wikipedia'yı ziyaret edebilirsiniz.

Aort Kapak Yetmezliğinde Replasman Kriterleri

Ciddi aort kapak yetmezliği olan hastalarda replasman kararı genellikle şu koşullara bağlıdır:

• Semptomatik Ciddi Yetmezlik: Nefes darlığı, yorgunluk, çarpıntı gibi şikayetleri olan ve ciddi aort yetmezliği bulunan hastalar.
• Asemptomatik Ciddi Yetmezlik ve Sol Karıncık Fonksiyon Bozukluğu/Genişlemesi: Semptom olmasa bile, ekokardiyografide sol karıncık boyutlarında belirgin genişleme veya fonksiyonlarında bozulma (ejeksiyon fraksiyonunda düşüş) saptanan hastalarda cerrahi düşünülebilir.
• Akut Ciddi Yetmezlik: Ani gelişen ve genellikle enfektif endokardit veya aort diseksiyonu gibi durumlarla ilişkili ciddi yetmezlik acil cerrahi gerektirebilir.
• Diğer Kardiyak Cerrahiler: Tıpkı darlıkta olduğu gibi, başka bir kalp ameliyatı geçirecek ciddi yetmezlik hastalarında aort kapağı da aynı operasyon sırasında değiştirilebilir.

Bu değerlendirmeler genellikle bir kardiyoloji uzmanı tarafından, bireysel riskler ve faydalar göz önünde bulundurularak yapılır. Günümüzde açık kalp ameliyatının yanı sıra, özellikle yaşlı veya ameliyat riski yüksek hastalar için TAVR (Transkateter Aort Kapak Replasmanı) gibi daha az invaziv seçenekler de bulunmaktadır. Bu kaynak Türk Kardiyoloji Derneği web sitesinden alınmıştır.

Ameliyat Dışı Tedavi Seçenekleri ve Takip

Tüm aort kapak hastalıkları ameliyat gerektirmez. Hafif ve orta dereceli darlık veya yetmezlik durumlarında veya ameliyat için uygun olmayan hastalarda semptomları kontrol altına almak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak amacıyla ilaç tedavileri (diüretikler, beta-blokerler, ACE inhibitörleri) kullanılabilir. Hastaların düzenli olarak kardiyolog kontrolünden geçmesi, yaşam tarzı değişiklikleri yapması (sağlıklı beslenme, egzersiz, sigarayı bırakma) ve kan basıncını kontrol altında tutması büyük önem taşır.

Aort kapak darlığı ve yetmezliği, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen önemli kalp rahatsızlıklarıdır. Ne zaman replasman ameliyatının gerekli olduğuna karar vermek, kapsamlı bir klinik değerlendirme gerektirir. Semptomların varlığı, kapağın ve kalbin yapısı ile fonksiyonlarındaki değişiklikler, cerrahi kararı etkileyen başlıca faktörlerdir. Erken teşhis ve uzman bir kardiyologun rehberliğinde doğru zamanda yapılan müdahale, başarılı sonuçlar elde etmek ve hastanın sağlıklı bir yaşama dönmesini sağlamak açısından hayati öneme sahiptir. Bu nedenle, kalp sağlığınızla ilgili herhangi bir endişeniz varsa, vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmanız önerilir.