İşitme, dünyayla kurduğumuz en temel bağlardan biridir ve bu değerli duyunun sağlığını değerlendirmek için birçok yöntem kullanılır. Bunlardan biri de İşitsel Beyinsapı Yanıtı (ABR) testidir. Özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda işitme kaybı şüphesi olduğunda veya davranışsal işitme testlerinin yapılamadığı durumlarda kritik bir öneme sahip olan ABR, beyinsapının ses uyaranlarına verdiği elektriksel yanıtları ölçer. Peki, ABR Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır? Normal ve Anormal Bulguların Anlamı tam olarak nedir? Bu makale, ABR testinin temellerinden başlayarak, sonuçların detaylı analizini ve olası anlamlarını insani ve anlaşılır bir dille açıklayacaktır.

ABR Testi Nedir ve Nasıl Çalışır?

ABR testi, işitme sinirinden beyinsapına uzanan işitsel yolakta ses uyaranlarına karşı oluşan elektriksel aktiviteyi kaydeden objektif bir işitme testidir. Bebeğin veya yetişkinin uyurken ya da sakin olduğu bir anda yapılır. Kulaklara ve başa yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla, kulaklıklardan verilen tıklama veya ton seslerine beyinsapının verdiği yanıtlar kaydedilir. Bu yanıtlar, dalgalar halinde bir grafik üzerinde gösterilir ve uzmanlar bu dalgaların varlığına, şekline, zamanlamasına (gecikme sürelerine) ve şiddetine bakarak işitme yolağının fonksiyonu hakkında bilgi edinirler. ABR testi hakkında daha fazla bilgi için Wikipedia'nın İşitsel Beyinsapı Potansiyelleri sayfası incelenebilir.

ABR Test Sonuçlarını Yorumlamanın Temelleri

ABR testi sonuçları, karmaşık gibi görünse de, temel olarak belirli parametreler üzerinden değerlendirilir. Bir odyolog veya KBB uzmanı, elde edilen dalga formlarını dikkatlice analiz ederek bir sonuca ulaşır.

Dalga Morfolojisi ve Gecikme Süreleri (Latanslar)

• Dalga Varlığı ve Şekli: ABR, tipik olarak I, III ve V olarak adlandırılan üç ana dalgadan oluşur. Bu dalgaların belirgin ve net olması, işitsel yolağın normal çalıştığının bir göstergesidir. Dalgaların zayıf veya belirsiz olması, bir soruna işaret edebilir.
• Gecikme Süreleri (Latanslar): Her dalganın ortaya çıkma zamanı (milisananiye cinsinden) büyük önem taşır. Özellikle V. dalganın gecikme süresi, işitme eşiğini tahmin etmede kullanılır. Normal işitmeye sahip bir kişide, belirli bir şiddetteki ses için beklenen gecikme süreleri bellidir.

Eşik Belirleme (Threshold Estimation)

ABR testi, farklı şiddetlerde (dB HL) sesler verilerek yapılabilir. Dalga V'nin görülebildiği en düşük ses şiddeti, o frekanstaki tahmini işitme eşiğini gösterir. Bu, özellikle bebeklerde işitme kaybının derecesini belirlemede çok değerli bir yöntemdir.

Dalga I-V Arası Gecikme (Interpeak Latency)

I. dalga ile V. dalga arasındaki süre (interpeak latency), işitme sinirinden beyinsapına kadar olan yolakta bir iletim sorununu gösterebilir. Bu değerin uzaması, işitsel nöropati veya retrokoklear lezyonlar gibi sorunlara işaret edebilir.

Normal ABR Bulguları Nelerdir?

Normal ABR bulguları, işitsel yolağın sağlıklı bir şekilde çalıştığını gösterir. Bu bulgular yaşa ve test edilen bireyin uyanıklık durumuna göre küçük farklılıklar gösterebilir, ancak genel geçer parametreler vardır:

• Belirgin Dalga Formları: I, III ve V. dalgaların net ve iyi tanımlanmış olması.
• Normal Gecikme Süreleri: Her bir dalganın, uygulanan ses şiddeti ve yaşa göre beklenen zaman aralıklarında ortaya çıkması. Özellikle V. dalganın gecikmesi, normal işitme eşiklerine karşılık gelir.
• Normal Dalga I-V Arası Gecikme: İşitme sinirinden beyinsapına kadar olan iletim süresinin normal sınırlar içinde olması.
• Kulaklar Arası Simetri: İki kulak arasında ABR yanıtlarının benzer olması.

Anormal ABR Bulguları ve Anlamları

Anormal ABR bulguları, işitsel sistemin herhangi bir yerinde bir sorun olduğunu gösterir. Bu anormallikler, işitme kaybının türünü, derecesini ve hatta nedenini anlamada kritik ipuçları sunar.

Yüksek Gecikme Süreleri veya Dalga Yokluğu

Dalgaların beklenen süreden daha geç ortaya çıkması veya belirli dalgaların hiç görülememesi, genellikle işitme kaybının bir işaretidir. Ses şiddeti azaldıkça dalgaların kaybolduğu seviye, işitme kaybının derecesini gösterir.

• İletim Tipi İşitme Kaybı: Dış veya orta kulaktaki bir problem nedeniyle sesin iç kulağa iletilmesinde güçlük yaşandığında V. dalga gecikebilir veya eşikler yükselebilir.
• Sensörinöral İşitme Kaybı: İç kulak (koklea) veya işitme sinirindeki hasar durumunda dalgalar zayıflar, gecikir veya düşük şiddetlerde tamamen kaybolur. Kaybın derecesi arttıkça dalga yanıtları daha yüksek şiddetlerde elde edilir.

Dalga Morfolojisindeki Bozukluklar

Dalgaların şekilsiz veya kötü tanımlanmış olması, sinirsel iletimde bir bozukluğa işaret edebilir.

• İşitsel Nöropati Spektrum Bozukluğu (ANSD): İç kulak normal olsa bile işitsel sinirin beyne sinyal göndermede zorlandığı bir durumdur. ABR testinde, koklear mikrofonik (dış tüy hücrelerinin normal çalıştığını gösteren yanıt) mevcutken, ABR dalgalarının bozuk veya yok olmasıyla karakterizedir.
• Retrokoklear Patolojiler: Akustik nörinom (işitme sinirinde tümör) veya beyinsapı lezyonları gibi iç kulaktan sonraki işitsel yoldaki sorunlar, interpeak latanslarının uzamasına veya dalga formlarında ciddi bozulmalara yol açabilir.

Eşik Yükselmesi

ABR'de dalga V'nin görülebildiği en düşük şiddetin (eşik) normalden daha yüksek olması, işitme kaybının varlığını ve derecesini gösterir. Örneğin, 60 dB HL'de görülen bir V. dalga eşiği, önemli bir işitme kaybına işaret eder. İşitme kaybı türleri ve nedenleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için T.C. Sağlık Bakanlığı'nın İşitme Kaybı sayfası incelenebilir.

Kulaklar Arası Asimetri

İki kulak arasında ABR yanıtlarında belirgin bir farklılık olması, tek taraflı bir işitme kaybı veya retrokoklear bir lezyonun varlığını düşündürebilir. Uzman, bu asimetrinin nedenini araştırmak için ek testler isteyebilir.

Kimler ABR Testi Yaptırmalı?

ABR testi genellikle şu durumlarda önerilir:

• Yenidoğan işitme taraması sırasında başarısız olan veya risk faktörleri taşıyan bebekler.
• Davranışsal işitme testlerinin yapılamadığı bebekler ve küçük çocuklar.
• İşitme kaybı şüphesi olan veya diğer işitme testleri ile tutarsız sonuçlar elde edilen yetişkinler.
• İşitsel nöropati veya retrokoklear lezyon şüphesi olan bireyler.

Sonuç

ABR testi, işitme yolağının fonksiyonel durumunu objektif olarak değerlendirmede paha biçilmez bir araçtır. ABR Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır? Normal ve Anormal Bulguların Anlamı başlığı altında incelediğimiz gibi, dalga morfolojisi, gecikme süreleri ve eşik belirleme gibi parametreler, bir odyoloğun veya KBB uzmanının doğru tanı koymasında hayati öneme sahiptir. Anormal bulgular, işitme kaybının derecesini, tipini ve hatta nedenini anlamada kritik ipuçları sunar. Ancak unutulmamalıdır ki ABR testi tek başına bir tanı aracı değildir; diğer odyolojik testler ve klinik gözlemlerle birleştirilerek kapsamlı bir değerlendirme yapılmalıdır. Eğer ABR test sonuçlarınız hakkında endişeleriniz varsa veya detaylı bilgi almak istiyorsanız, mutlaka bir uzmanla görüşmelisiniz.