Vücudumuzdaki en büyük atardamar olan aortun karın bölgesindeki genişlemesi, yani abdominal aort anevrizması, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir durumdur. Geleneksel açık cerrahiye kıyasla daha az invaziv bir çözüm sunan kapalı yöntemle tedavi seçenekleri arasında EVAR (Endovasküler Anevrizma Onarımı) öne çıkmaktadır. Peki, bu modern tedavi nedir ve nasıl yapılır? Bu makalede, abdominal aort anevrizması ve EVAR tedavisinin tüm yönlerini, adım adım süreçlerini, avantajlarını ve potansiyel risklerini uzman bakış açısıyla ele alacağız. Amacımız, hem hastalığı hem de tedavi yöntemini anlaşılır bir dille açıklayarak, doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmanızı sağlamaktır.

Abdominal Aort Anevrizması Nedir?

Aort, kalpten çıkan ve oksijen açısından zengin kanı tüm vücuda dağıtan ana atardamardır. Bu damarın karın boşluğu içinde seyreden kısmına abdominal aort denir. Çeşitli faktörlere bağlı olarak (yüksek tansiyon, sigara kullanımı, genetik yatkınlık, ateroskleroz yani damar sertliği), abdominal aort duvarının zayıflaması sonucu çapının normalden %50 daha fazla genişlemesine abdominal aort anevrizması adı verilir. Bu genişleme, zamanla artarak damarın yırtılma riskini beraberinde getirir ki bu durum, iç kanamaya yol açarak ölümcül olabilir. Genellikle herhangi bir belirti vermediği için, çoğu zaman başka bir nedenle yapılan tetkikler sırasında tesadüfen saptanır. Aort anevrizmaları hakkında daha detaylı bilgiye Wikipedia üzerinden ulaşabilirsiniz.

EVAR (Endovasküler Anevrizma Onarımı) Nedir?

EVAR, “Endovascular Aneurysm Repair” kelimelerinin baş harflerinden oluşan, abdominal aort anevrizmasının ameliyatsız ya da daha doğru ifadeyle kapalı yöntemle tedavisidir. Bu yöntemde, büyük bir cerrahi kesi açmak yerine, kasık bölgesinden yapılan küçük bir kesiyle atardamara girilerek anevrizmalı bölgeye özel bir stent-greft yerleştirilir. Stent-greft, anevrizmanın içine yerleştirilerek zayıflayan damar duvarının iç kısmından yeni bir kanal oluşturur ve kanın anevrizma kesesine dolmasını engeller. Böylece, anevrizmanın yırtılma riski ortadan kaldırılır.

EVAR Tedavisi Nasıl Yapılır?

EVAR, multidisipliner bir yaklaşım gerektiren, deneyimli ekiplerce gerçekleştirilmesi gereken kompleks bir işlemdir. Süreç, hasta hazırlığından iyileşme dönemine kadar belirli adımları içerir:

Hazırlık Süreci

Öncelikle hastanın genel sağlık durumu detaylı bir şekilde değerlendirilir. Anevrizmanın tam boyutu, şekli, konumu ve ana damarlarla olan ilişkisi bilgisayarlı tomografi (BT) anjiyografi ile tespit edilir. Bu, uygun stent-greftin seçilmesi ve işlemin planlanması için kritik öneme sahiptir. Hastanın anestezi alıp alamayacağı da bu aşamada belirlenir; genellikle lokal veya bölgesel anestezi altında yapılabilse de, bazı durumlarda genel anestezi tercih edilebilir.

İşlem Aşamaları

İşlem, anjiyo laboratuvarında veya hibrit ameliyathanede steril koşullar altında yapılır. Kasık bölgesinden yaklaşık 2-3 cm’lik küçük bir kesi yapılarak uyluk atardamarına (femoral arter) ulaşılır. Bir kateter ve kılavuz tel yardımıyla anevrizmalı bölgeye ilerlenir. Daha sonra, özel olarak tasarlanmış kateterin içindeki stent-greft, anevrizmanın içine doğru pozisyonlandırılır ve kontrollü bir şekilde açılır. Stent-greft, damar duvarına tutunarak kanın anevrizma kesesine sızmasını engeller ve yeni bir kan akış yolu oluşturur. İşlem sonunda kateterler çıkarılır ve kasıktaki kesi kapatılır.

İşlem Sonrası

EVAR sonrası hastalar genellikle kısa bir süre yoğun bakımda takip edilir ve ardından normal servise alınır. Hastanede kalış süresi, açık cerrahiye göre çok daha kısadır (genellikle 1-3 gün). Tam iyileşme süreci de oldukça hızlıdır ve hastalar genellikle birkaç hafta içinde normal aktivitelerine dönebilirler. Ancak, stent-greftin yerinde stabil kaldığından ve herhangi bir sızıntı (endoleak) oluşmadığından emin olmak için düzenli aralıklarla kontrol BT anjiyografileri yapılması esastır. Endoleak hakkında daha fazla bilgiye Türk Kalp ve Damar Cerrahisi Derneği'nin yayınlarından ulaşabilirsiniz.

EVAR'ın Avantajları Nelerdir?

EVAR, abdominal aort anevrizması tedavisinde birçok önemli avantaj sunar:

• Daha Az İnvaziv: Büyük bir kesi gerektirmemesi sayesinde daha az doku travması yaşanır.
• Daha Kısa Hastanede Kalış Süresi: Hastalar genellikle birkaç gün içinde taburcu olabilir.
• Daha Hızlı İyileşme: Normal aktivitelere dönüş süresi belirgin şekilde kısalır.
• Daha Az Ağrı: Ameliyat sonrası ağrı düzeyi açık cerrahiye göre daha düşüktür.
• Ameliyat Riski Yüksek Hastalar İçin Uygunluk: Yaşlı veya başka kronik hastalıkları olan, açık cerrahi riski yüksek hastalar için daha güvenli bir seçenektir.
• Daha Az Kan Kaybı: İşlem sırasında kan kaybı minimum düzeydedir.

EVAR Kimlere Uygulanabilir?

EVAR her anevrizma hastası için uygun bir seçenek değildir. Anevrizmanın boyutu, şekli, aortun boyun kısmının uygunluğu (stent-greftin tutunacağı sağlıklı bir alan olması), damar yapısının kıvrıklığı gibi anatomik özellikler EVAR'a uygunluğu belirler. Kardiyovasküler cerrahi uzmanı veya girişimsel radyolog tarafından yapılacak detaylı değerlendirme sonucunda hastanın EVAR için uygun bir aday olup olmadığına karar verilir. Özellikle anevrizmanın yırtılma riski yüksekse ve hasta cerrahiye uygun değilse EVAR öncelikli bir tedavi seçeneği olabilir.

Potansiyel Riskler ve Komplikasyonlar

Her tıbbi işlem gibi EVAR'ın da potansiyel riskleri ve komplikasyonları bulunmaktadır. Bunlar arasında en sık görüleni “endoleak” adı verilen, stent-greftin kenarlarından veya gözeneklerinden kanın anevrizma kesesine sızması durumudur. Diğer olası riskler ise stent-greftin yerinden oynaması, enfeksiyon, kontrast maddeye bağlı böbrek yetmezliği, damar hasarı, inme veya felç (nadiren) olarak sıralanabilir. Bu riskler, deneyimli bir ekip ve uygun hasta seçimiyle minimize edilse de, işlem sonrası düzenli takip kontrolleri, olası komplikasyonların erken tespiti ve yönetimi açısından büyük önem taşır.

Sonuç

Abdominal aort anevrizmasının kapalı yöntemle tedavisi olan EVAR, modern tıp dünyasında önemli bir yer edinmiş, minimal invaziv ve etkili bir yöntemdir. Özellikle geleneksel açık cerrahiye uygun olmayan veya bu cerrahinin risklerinin yüksek olduğu hastalar için umut verici bir alternatif sunar. Daha kısa iyileşme süresi, daha az ağrı ve düşük hastanede kalış gibi avantajlarıyla dikkat çekerken, her hastanın bu tedaviye uygun olmayabileceği ve potansiyel risklerinin olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle, abdominal aort anevrizması tanısı konmuş kişilerin, konusunda uzman bir hekimle detaylı bir görüşme yaparak kendileri için en uygun tedavi seçeneğini belirlemeleri hayati öneme sahiptir. Sağlıklı bir yaşam için düzenli kontrollerinizi aksatmayın ve şüpheli durumlarda mutlaka hekiminize danışın.