Abdominal Aort Anevrizması (AAA), vücudun en büyük atardamarı olan aortun karın bölgesindeki kısmının genişlemesi durumudur ve ciddi sağlık riskleri taşır. Bu tehlikeli durumun tedavisinde kritik bir nokta olan AAA onarımı, genellikle iki ana yöntemle gerçekleştirilir: Endovasküler Anevrizma Onarımı (EVAR) ve geleneksel Açık cerrahi. Her iki yöntem de anevrizmanın yırtılmasını önleyerek hayat kurtarmayı amaçlasa da, uygulama biçimleri, iyileşme süreleri ve risk profilleri açısından önemli farklılıklar gösterir. Bu makalede, Abdominal Aort Anevrizması tedavisinde kullanılan bu iki temel yaklaşımı derinlemesine inceleyecek, avantajlarını, dezavantajlarını ve hangi hasta profillerinde daha uygun olabileceklerini detaylı bir şekilde karşılaştıracağız.

Abdominal Aort Anevrizması (AAA) Nedir?

Aort, kalpten vücuda kan taşıyan ana atardamardır. Bu damarın karın bölgesinde bulunan kısmına abdominal aort denir. Anevrizma ise, damar duvarının zayıflaması sonucu oluşan balonlaşmadır. Abdominal Aort Anevrizması (AAA), bu balonlaşmanın çapının normalin %50’sinden fazla artması durumudur. Genellikle belirti vermeden ilerleyen AAA, belirli bir büyüklüğe ulaştığında yırtılma riski taşır. Yırtılma, iç kanamaya yol açarak hayati tehlike oluşturur ve çoğu zaman ölümcüldür. Bu nedenle, anevrizmanın belirli bir çapa ulaşması durumunda cerrahi veya endovasküler onarım gerekebilir. Daha fazla bilgi için Wikipedia'nın Abdominal Aort Anevrizması sayfası ziyaret edilebilir.

EVAR (Endovasküler Anevrizma Onarımı)

EVAR, minimal invaziv (küçük kesilerle yapılan) bir yöntem olup, anevrizmanın onarımı için kateterler ve özel bir stent-greft kullanılır.

EVAR Nasıl Yapılır?

EVAR işleminde, kasık bölgesindeki atardamarlara küçük kesiler yapılarak veya iğne ile girilerek kateterler ilerletilir. Bu kateterler yardımıyla, özel tasarlanmış bir stent-greft, abdominal aort anevrizması bölgesine kadar ulaştırılır. Greft, anevrizmanın içine yerleştirilir ve damar duvarının zayıf bölgesini içeriden güçlendirerek, kanın anevrizma kesesine dolmasını engeller. Böylece, anevrizmanın yırtılma riski ortadan kaldırılır.

EVAR'ın Avantajları

• Daha Az İnvaziv: Büyük cerrahi kesi gerektirmez, bu da daha az ağrı ve daha küçük yara izi anlamına gelir.
• Daha Kısa Hastanede Kalış Süresi: Genellikle 2-3 gün içinde taburculuk mümkündür.
• Daha Hızlı İyileşme Süresi: Hastalar günlük aktivitelerine daha kısa sürede dönebilirler.
• Daha Az Kan Kaybı: Ameliyat sırasında kan kaybı riski düşüktür.
• Genel Anestezi Riskinin Azalması: Bazı durumlarda lokal veya bölgesel anestezi altında yapılabilir.

EVAR'ın Dezavantajları ve Riskleri

• Endoleak Riski: Greft ile damar duvarı arasında kan sızıntısı (endoleak) oluşabilir ve ek müdahaleler gerektirebilir.
• Ömür Boyu Takip: Stent-greftin yerinde kalıp kalmadığını ve herhangi bir sızıntı olup olmadığını kontrol etmek için düzenli görüntüleme (tomografi) takibi gereklidir.
• Uygunsuz Anevrizma Morfolojisi: Anevrizmanın şekli, boyutu veya aortun anatomik yapısı, her hastanın EVAR için uygun olmamasına neden olabilir.
• Daha Yüksek Yeniden Müdahale Riski: Açık cerrahiye göre uzun vadede daha fazla tekrar müdahale (re-intervention) riski taşıyabilir.

Açık Cerrahi Onarım

Açık cerrahi, abdominal aort anevrizması tedavisinde uzun yıllardır kullanılan ve altın standart kabul edilen geleneksel bir yöntemdir.

Açık Cerrahi Nasıl Yapılır?

Açık cerrahide, karın bölgesinde büyük bir kesi yapılır. Cerrah, anevrizmalı bölgeye ulaşır, aort damarını anevrizmanın üstünden ve altından klemplerle (tıkaçlarla) geçici olarak kapatır. Anevrizmalı kısım çıkarılır ve yerine sentetik bir greft dikilerek kan akışının normale dönmesi sağlanır. Klempler açıldıktan sonra kan akışı tekrar sağlanır ve kesi kapatılır.

Açık Cerrahinin Avantajları

• Kanıtlanmış Uzun Dönem Başarı: Uzun yıllardır uygulandığı için uzun dönem sonuçları iyi bilinmektedir ve genellikle daha kalıcı bir çözüm sunar.
• Tek Seferlik İşlem: Başarılı bir ameliyat sonrası genellikle ek müdahalelere gerek kalmaz.
• Her Hastaya Uygulanabilirlik: Anevrizmanın anatomik yapısı ne olursa olsun çoğu AAA vakasında uygulanabilir.
• Endoleak Riski Yok: Greft doğrudan dikildiği için endoleak riski yoktur.

Açık Cerrahinin Dezavantajları ve Riskleri

• Daha İnvaziv: Büyük bir karın kesisi gerektirir, bu da daha fazla ağrı, kan kaybı ve yara izi anlamına gelir.
• Daha Uzun Hastanede Kalış Süresi: Genellikle 5-7 gün veya daha fazla hastanede kalış gerektirir.
• Daha Uzun İyileşme Süresi: Tam iyileşme haftalar veya aylar sürebilir.
• Daha Yüksek Ameliyat Riski: Kanama, enfeksiyon, kalp krizi, böbrek yetmezliği gibi genel anestezi ve büyük cerrahiye bağlı riskler daha yüksektir.

EVAR ve Açık Cerrahi: Hangi Durumda Hangisi Tercih Edilmeli?

Abdominal aort anevrizması onarımında EVAR ve açık cerrahi arasındaki tercih, hastanın genel sağlık durumu, anevrizmanın özellikleri ve cerrahın deneyimi gibi birçok faktöre bağlıdır. Her iki yöntemin de kendine özgü avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Bu konuda detaylı bilgiye Acıbadem Sağlık Grubu'nun aort anevrizması rehberinden ulaşılabilir.

Hasta Faktörleri

Yaşlı ve ek kronik hastalığı (kalp hastalığı, akciğer hastalığı, böbrek yetmezliği gibi) olan hastalar için EVAR, daha az invaziv olması nedeniyle genellikle daha güvenli bir seçenek olarak değerlendirilebilir. Genç ve genel sağlık durumu iyi olan hastalar için ise açık cerrahi, uzun vadeli sonuçları ve tek seferlik çözüm olması nedeniyle tercih edilebilir.

Anevrizma Morfolojisi

Anevrizmanın boyutu, şekli, aortun boyun kısmının (anevrizmanın başladığı yer) uzunluğu ve açısı gibi anatomik özellikler EVAR'ın uygulanabilirliğini belirler. Aortun boyun kısmı kısa veya çok açılı ise EVAR uygun olmayabilir ve açık cerrahi kaçınılmaz hale gelebilir. Ayrıca, bacak damarlarının darlığı da EVAR'ı zorlaştırabilir.

Uzun Dönem Sonuçlar ve Takip

Açık cerrahi genellikle daha uzun ömürlü bir onarım sağlarken, EVAR hastalarının ömür boyu düzenli takip altında kalması, stent-greftin bütünlüğünü ve olası endoleakleri kontrol etmek için şarttır. Bu takip, ek radyasyon maruziyeti ve maliyet anlamına gelebilir.

Sonuç

Abdominal Aort Anevrizması (AAA) onarımında EVAR ve açık cerrahi, anevrizma yırtılmasını önlemek için etkin iki yöntemdir. EVAR, daha hızlı iyileşme ve daha az cerrahi travma sunarken, açık cerrahi daha kalıcı ve uzun vadeli bir çözüm vadeder. Hangi yöntemin sizin için en uygun olduğuna karar verirken, genel sağlık durumunuz, anevrizmanın anatomik yapısı ve kişisel tercihlerinizi mutlaka doktorunuzla detaylı bir şekilde değerlendirmelisiniz. Unutmayın, en iyi tedavi yöntemi, bireysel durumunuza en uygun olanıdır ve deneyimli bir kalp damar cerrahının kapsamlı değerlendirmesiyle belirlenmelidir.