Çocukların dünyası, onların keşfettiği ve yorumladığı şekillerle, çizgilerle ve renklerle doludur. Bu renkli dünyanın ardındaki görsel-motor algı ve gelişimsel düzeyi anlamak, bazen gizli kalmış ihtiyaçları ortaya çıkarmak için kritik öneme sahiptir. İşte tam da bu noktada, Bender Gestalt Testi devreye girer. Özellikle 3-11 yaş arası çocuklarda sıkça kullanılan bu test, çocukların görsel-motor becerilerini, organizasyon yeteneklerini ve olası gelişimsel gecikmelerini uygulama ve değerlendirme yoluyla gözlemlememizi sağlayan, psikolojik alanda köklü bir araçtır. Amacımız, bu makalede Bender Gestalt Testi'nin ne olduğunu, nasıl uygulandığını ve sonuçlarının nasıl yorumlandığını doğal ve anlaşılır bir dille aktarmaktır.

Bender Gestalt Testi Nedir?

Bender Gestalt Görsel Motor Algı Testi, 1938 yılında Amerikalı psikiyatrist Lauretta Bender tarafından geliştirilen bir psikolojik değerlendirme aracıdır. Temel amacı, bireylerin görsel-motor algılarını, yani gördükleri şekilleri motor becerilerini kullanarak kopyalama yeteneklerini ölçmektir. Çocuklarda ise bu test, özellikle görsel algı, motor koordinasyon, uzamsal ilişkiler ve organizasyon becerilerinin gelişimsel düzeyini anlamak için kullanılır. Test, bireye sunulan dokuz adet geometrik şekli bir kağıda çizmesini isteme prensibine dayanır.

Bender Gestalt Testinin Amacı ve Kapsamı

Bu testin kullanım alanları oldukça geniştir. Başlıca amaçları şunlardır:

• Görsel-Motor Gelişim Düzeyini Belirleme: Çocuğun yaş grubuna göre görsel algı ve motor koordinasyon becerilerinin ne düzeyde olduğunu değerlendirir.
• Gelişimsel Gecikmeleri Tespit Etme: Özellikle ilkokul çağındaki çocuklarda görülen öğrenme güçlükleri (disleksi, disgrafi gibi), dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi durumlara işaret edebilecek ipuçları sunar.
• Nörolojik İşlev Bozukluklarını Değerlendirme: Bazı durumlarda, beyin hasarı veya işlev bozukluklarının görsel-motor beceriler üzerindeki etkilerini gözlemlemeye yardımcı olabilir.
• Duygusal ve Davranışsal Problemleri Gözlemleme: Aşırı impulsiflik, kaygı veya dikkat dağınıklığı gibi durumlar, çizimlerde belirli örüntülerle kendini gösterebilir.

3-11 Yaş Çocuklarda Uygulama Süreci

Bender Gestalt Testi'nin doğru sonuçlar verebilmesi için standardize edilmiş bir uygulama sürecine uyulması esastır. Uygulayıcının eğitimli bir psikolog veya pedagog olması gerekmektedir.

Test Öncesi Hazırlık

• Ortam: Sessiz, aydınlık ve dikkat dağıtıcı unsurlardan arındırılmış bir oda seçilmelidir.
• Materyal: Test materyalleri (9 adet Bender Gestalt kartı, boş A4 kağıt, kurşun kalem, silgi) hazır bulundurulmalıdır.
• Çocukla İletişim: Çocuğun rahat ve işbirliğine açık hissetmesi sağlanmalıdır. Testin bir sınav olmadığı, sadece çizim becerilerini görmek istendiği açıklanmalıdır.

Uygulama Adımları

Test uygulayıcısı, çocuğu rahat bir şekilde masaya oturtur ve şu yönergeleri verir:

“Sana bazı resimler göstereceğim. Bunları bu kağıtlara aynen gördüğün gibi çizeceksin. İstediğin kadar kağıt kullanabilirsin, istersen silebilirsin. Ne kadar çok benzetirsen o kadar iyi olur.”

Kartlar sırayla (A, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8) çocuğa sunulur ve her bir karttaki şekli çizmesi beklenir. Çocuğun çizim hızı, kağıdı kullanma şekli, silme davranışları gibi gözlemler not edilir. Genellikle test süresi 10-15 dakika civarındadır.

Bender Gestalt Testi Değerlendirmesi

Uygulama kadar, çizimlerin değerlendirilmesi de uzmanlık gerektiren bir süreçtir. En yaygın kullanılan değerlendirme sistemi L. Bender'in kendi orijinal skorlama sistemi ve sonraki yıllarda geliştirilen Koppitz Gelişimsel Bender-Gestalt Skalası'dır. Bender Gestalt Görsel Motor Algı Testi hakkında daha fazla bilgi için Wikipedia'yı ziyaret edebilirsiniz.

Hataların Analizi

Değerlendirme sırasında çizimlerdeki hatalar belirli kategorilere ayrılır:

• Dönmeler ve Rotasyonlar: Şekillerin 45 dereceden fazla döndürülmesi.
• Bozulmalar ve Şekil Değişiklikleri: Şeklin orijinal formunun kaybolması veya orantısız çizilmesi.
• Perseverasyon: Bir figürün belirli bir özelliğinin aşırı tekrar edilmesi (örn. aşırı nokta veya çizgi çizimi).
• Köşeli Çizimler: Normalde yuvarlak olması gereken şekillerin köşeli çizilmesi.
• Birleştirme ve Ayırma: Şekillerin birbiriyle birleştirilmesi veya ayrılması gereken yerlerde hatalar.
• Kapatma Problemleri: Birbirine değmesi gereken çizgilerin değmemesi veya aşırı örtüşmesi.

Gelişimsel Yorumlama

Elde edilen hata puanları, çocuğun yaşına uygun normlarla karşılaştırılır. Koppitz sisteminde, her bir hataya belirli bir puan verilir ve toplam puan çocuğun görsel-motor gelişim yaşını gösterir. Bu yaş, kronolojik yaşla karşılaştırılarak çocuğun gelişiminde bir gecikme olup olmadığına karar verilir. Yüksek hata puanları, görsel-motor algılamada zorluklara, gelişimsel geriliklere veya dikkat, dürtüsellik gibi alanlarda sorunlara işaret edebilir. Ancak önemli olan, bu testin tek başına bir tanı aracı olmamasıdır. Sonuçlar, çocuğun genel gelişim öyküsü, diğer test sonuçları ve gözlemlerle birlikte yorumlanmalıdır. Akademik yayınlar aracılığıyla Bender Gestalt Testi üzerine yapılan güncel araştırmalara DergiPark üzerinden ulaşabilirsiniz.

Testin Önemi ve Sınırlılıkları

Bender Gestalt Testi, çocukların görsel-motor gelişimini hızlı ve pratik bir şekilde değerlendirme imkanı sunan değerli bir araçtır. Özellikle erken müdahale gerektiren durumların belirlenmesinde bir öncü gösterge olabilir. Öğrenme güçlüklerinin erken teşhisi ve buna yönelik eğitim programlarının planlanmasında önemli bir rol oynar. Ancak her psikolojik test gibi, Bender Gestalt Testi'nin de belirli sınırlılıkları vardır. Test, zeka düzeyini tek başına ölçmez ve kültürel farklılıklar, uygulayıcının deneyimi gibi faktörler sonuçları etkileyebilir. Bu nedenle, test sonuçları her zaman diğer değerlendirme yöntemleri ve klinik gözlemlerle birlikte ele alınmalıdır.

Sonuç

3-11 yaş arası çocuklarda uygulanan Bender Gestalt Testi, görsel-motor algı becerilerini anlamada ve potansiyel gelişimsel zorlukları erken fark etmede kritik bir rol oynayan önemli bir psikolojik araçtır. Uygulama ve değerlendirme süreçleri uzmanlık gerektirse de, doğru yorumlandığında çocukların eğitim ve gelişim süreçlerine değerli katkılar sunar. Unutulmamalıdır ki, bu test çocuğun bütünsel gelişiminin sadece bir parçasına ışık tutar ve her zaman multidisipliner bir yaklaşımla değerlendirilmelidir.