Yeme bozuklukları genel olarak sağlığı, duyguları ve yaşamın önemli alanlarında işlev görme yeteneğini olumsuz yönde etkileyen kalıcı yeme davranışlarıyla ilgili ciddi durumlardır. Yaygın olarak görülen yeme bozuklukları; anoreksiya nervoza, bulimia nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğudur. Yeme bozuklukları bir yaşam tarzı seçimi veya 'fazla ileri giden' bir diyet değildir. Çoğu yeme bozukluğunda , kiloya, vücut şekline ve yenilen yiyeceklere çok fazla odaklanma görülür ve bu da tehlikeli yeme davranışlarına sebep olur. Bu davranışlar, vücudun uygun beslenmeyi alma yeteneğini önemli ölçüde etkileyebilir. Yeme bozuklukları kalbe, sindirim sistemine, kemiklere, dişlere ve ağza zarar verebilir ve başka hastalıklara neden olabilir. Yeme bozuklukları genellikle ergenlik ve genç erişkinlik yıllarında gelişir, ancak diğer yaşlarda da görülebilir. Tedavi ile daha sağlıklı beslenme alışkanlıklarına dönebilirsiniz. Yeme Bozuklukları Nelerdir? Anoreksiya Nervoza Nedir? Anoreksiya anormal derecede düşük vücut ağırlığı, yoğun kilo alma korkusu ve çarpık bir ağırlık veya şekil algısı ile ortaya çıkan, potansiyel olarak yaşamı tehdit etme boyutlarına kadar giden bir yeme bozukluğudur. Anoreksiyası olan kişiler, ağırlıklarını ve şekillerini kontrol etmek için aşırı çaba sarf ederler ve bu da genellikle sağlıklarını ve yaşam aktivitelerini ciddi anlamda etkiler. Anoreksiya nervozada, kaloriler aşırı derecede sınırlandırılır veya aşırı egzersiz yapılır, müshil kullanır veya yemek yedikten sonra kusma gibi kilo vermek için başka yöntemler kullanılır. Mevcut kiloyu azaltmak için sürekli bir çaba sarf edilir, önemli sağlık sorunlarına, bazen de açlıktan ölme noktasına kadar gidilebilir. Bulimia Nervoza Nedir? Bulimia; ciddi, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir yeme bozukluğudur. Bulimianız olduğunda, yemeniz üzerinde kontrol eksikliği hissetmeyi içeren fazlaca yeme ve kusma ataklarınız olur. Bulimialı birçok kişi gün içinde yemek yemeyi de kısıtlar ve bu da sıklıkla daha fazla tıkınırcasına yemeye ve kusmaya neden olur. Bu ataklar sırasında, genellikle kısa sürede ve fazla miktarda yemek yersiniz ve ardından fazla kalorilerden sağlıksız bir şekilde kurtulmaya çalışırsınız. Suçluluk, utanç ve aşırı yemekten dolayı aşırı kilo alma korkusu sebebiyle, kendinizi kusturmaya zorlayabilir veya fazlaca egzersiz yapabilirsiniz. Kalorilerden kurtulmak için müshil gibi başka yöntemler de kullanabilirsiniz. Bulimia nervoza varsa, muhtemelen kilo ve vücut şekliyle önemli derecede meşgul olunur ve kişi kendi algıladığı kusurları için kendini ciddi ve sert bir şekilde yargılayabilir.   Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Nedir? Tıkınırcasına yeme bozukluğunda, düzenli olarak çok fazla yemek yersiniz (tıkınırcasına yemek yenir) ve yediğiniz yemek üzerinde kontrol eksikliği hissedersiniz. Aç olmadığınızda bile hızlı veya arzu ettiğinizden daha fazla yiyebilirsiniz, rahatsız edici derecede doyduktan sonra bile yemeye devam edebilirsiniz. Aşırı yemek yedikten sonra davranışlarınız ve yediğiniz yemek miktarı yüzünden suçluluk, iğrenme veya utanma duygusu hissedilebilir. Fakat, bulimia veya anoreksiyası olan birinin yapabileceği gibi, aşırı egzersiz veya kusma ile bu davranış telafi edilmeye çalışılmaz. Utanç, aşırı yemeyi gizlemek için yalnız yemeye yol açabilir. Yeni bir tıkanıklık döngüsü genellikle en az haftada bir kez gerçekleşir. Normal, fazla kilolu veya obez olan kişilerde görülebilir. Ruminasyon (Geri Çıkarma – Geviş Getirme) Bozukluğu Nedir? Yemek yedikten sonra tekrar tekrar ve ısrarlı bir şekilde kusuyorsanız, ancak bunun nedeni tıbbi bir durum ya da anoreksiya, bulimia ya da tıkınırcasına yeme bozukluğu gibi başka bir yeme bozukluğu değilse bu bozukluktan söz edilebilir. Yutulan yiyecekler tekrar çiğnenebilir,  ardından tekrar yutulabilir  ya da dışarı tükürülebilir. Yiyecek tükürülürse veya kişi davranışı önlemek için önemli ölçüde daha az yerse, bozukluk yetersiz beslenmeyle sonuçlanabilir. Ruminasyon bozukluğunun ortaya çıkması, bebeklik döneminde veya zihinsel engelli kişilerde daha yaygın olabilir. Kaçıngan-Kısıtlayıcı Gıda Alımı Bozukluğu Nedir? Bu bozukluk, yemek yemeye ilginiz olmadığı için günlük minimum beslenme ihtiyacınızı karşılayamama ile kendini gösterir; renk, doku, koku ya da tat gibi belirli duyusal özelliklere sahip yiyeceklerden kaçınırsanız; ve ya boğulma korkusu gibi yemek yemenin sonuçları hakkında endişe duyabilirsiniz. Kilo alma korkusundan dolayı yemekten kaçınma davranışı görülmez. Bozukluk, çocuklukta önemli kilo kaybı veya kilo alamamanın yanında sağlık sorunlarına neden olabilecek beslenme eksikliklerine neden olabilir. Yeme Bozukluklarının Belirtileri Nelerdir? Birinin yeme bozukluğu olup olmadığını söylemek her zaman için kolay değildir, çünkü utanç veya suçluluk sebebiyle bu durumu saklamaya çalışma sık görülür. Bununla birlikte, yeme bozuklukları ile ilişkili davranışlardan bazıları şunlardır: Diyet: Bu, kalori saymak, oruç tutmak, öğün atlamak, belirli besin gruplarından kaçınmak veya yeme ile ilgili takıntılı ritüeller yapmak anlamına gelebilir. Temizleme: Vücuttan yiyecek atmak için kusma veya müshil kullanma. Arınan kişiler genellikle yemek yerken veya yemekten sonra tuvalete giderler. Aşırı egzersiz: Kişi herhangi bir nedenle egzersiz rutinini bozmayı reddedebilir, belirli sayıda tekrarlı egzersiz yapmakta ısrar edebilir veya egzersiz yapamıyorsa sıkıntı yaşayabilir. Sosyal geri çekilme: Kişi yemek yemeyi içeren sosyal olaylardan ve durumlardan kaçınabilir veya yalnız yemek yemeyi tercih edebilir. Vücut imajı: Kişi vücudunun şekline ve ağırlığına odaklanabilir. Giyim tarzında değişiklik: Kişi örneğin bol giysiler giymeye başlayabilir. Bir yeme bozukluğuna işaret edebilecek önemli belirtiler aşağıdaki durumların da bir kısmını içerebilir: Öğün atlamak veya yememek için bahaneler üretmek Sağlıklı beslenmeye aşırı odaklanma Ailenin yediğini yemek yerine kendi yemeğini yapmak Şişman olmaktan sürekli endişe duymak, şikayet etmek ve kilo vermekten bahsetmek Algılanan kusurlar için aynada sık sık kontrol Tekrar tekrar çok miktarda tatlı veya yüksek yağlı yiyecekler yemek Kilo kaybı için diyet takviyeleri, müshil veya bitkisel ürünlerin kullanımı Tekrarlayan kusmanın bir işareti olabilecek diş minesinin kaybıyla ilgili sorunlar Yemek sırasında tuvaleti kullanmak için ayrılmak Bir öğünde veya atıştırmalıkta normal kabul edilenden çok daha fazla yemek yemek Gizlice yemek Yeme Bozukluğunun Nedenleri Yeme bozukluklarının hepsinin ortak gıda ve kilo sorunları olmasına rağmen, yeme bozukluklarının, insanların yiyecekleri kontrol ederek ezici ve acı verici duygularla başa çıkmaya çalışmasından kaynaklandığına dair görüşler vardır. Ne yazık ki bu, sonuçta kişinin fiziksel ve duygusal sağlığına, benlik saygısına ve kontrol duygusuna zarar verecektir. Genetik: Birinci derece akrabalarında yeme bozukluğu olan kişilerin  yeme bozukluğu geliştirme riski daha fazla görülmektedir.   Sosyal çevre: Belirli bir vücut tipini idealize eden kültürel baskılar, insanlara gerçekçi olmayan standartlara ulaşmaları için aşırı baskı uygular. Popüler kültür ve medya imajları genellikle zayıflığı (kadınlar için) veya kaslılığı (erkekler için) popülerliğe, başarıya, güzelliğe ve mutluluğa bağlar. Akran zorbalığı: Gençlerde bu çok güçlü bir güç olabilir. Boyut veya ağırlık nedeniyle baskı, alay, zorbalık veya alay şeklinde görünebilir. Fiziksel veya cinsel istismar öyküsü de bazı kişilerin yeme bozukluğu geliştirmesine katkıda bulunabilir. Duygusal sağlık: Mükemmeliyetçilik, dürtüsel davranış ve zor ilişkilerin tümü, bir kişinin benlik saygısını düşürmeye katkıda bulunabilir ve onları yeme bozuklukları geliştirmeye karşı savunmasız hale getirebilir. Yeme Bozukluklarının Olası Sonuçları Nelerdir? Yeme bozuklukları, bazıları yaşamı tehdit eden çok çeşitli komplikasyonlara neden olur. Yeme bozukluğu ne kadar şiddetli ya da uzun sürerse, aşağıdakiler gibi önemli komplikasyonlar yaşama olasılığı o kadar yüksektir: Ciddi sağlık sorunları Depresyon ve anksiyete İntihar düşünceleri veya davranışları Büyüme ve gelişme ile ilgili sorunlar Sosyal ve ilişki sorunları Madde kullanım bozuklukları İş ve okul sorunları   Uzm. Klinik Psikolog Ömer Küçük