Günümüzde birçok ebeveyn çocuğuna sınırlar koymak isteyebilir, ancak bu sınırı nasıl oluşturacağı noktasında kararsızlık yaşayabilir. Sınırlar, çocukların hem kendilerini hem de yaşadıkları ortamı kavramalarını sağlamaya yardımcı olmaktadır. Yine bubağlamda sınırlar; keşfetmeyi, öğrenmeyi ve başarı fırsatını sunmaya katkıda bulunur. Çocukların gelişim düzeyine göre revize çalışmalar sağlanmasını dile getiren Psikolog Kübra Şahin, başkentin en çok okunan yayını Ankara Life Dergisi’ne konuk oldu, merak ettiğimiz sorularımızı yanıtladı. İyi okumalar dileriz.
Kübra Hanım sizce sınır koymanın önemi nedir?
Yeni bir şehre taşındığınızı varsayalım. Yeni komşular sizi evlerine davet ederler. Belki mahalledekiler ile tanışmaya can atarsınız.
Onlarla tanışır davetlerine katılırsınız, ancak her seferinde size tuhaf tuhaf bakarlar. Bazı davranışlarınızdan rahatsız olmuş gibi gözükür-
ler. Kendi kendinize; ‘Ben ne yaptım ki?’ diye düşünürsünüz, kafanız karışabilir. Her zaman yaptığınız şeyleri yapmaktasınız ancak tasvip
edilmediğini görürsünüz. Ne yapacağınızı bilmez hale gelir tedirgin
olursunuz. Nasıl bir davranış beklediklerini anlayamaz, ne yapmanız
gerektiğini bilemez hale gelebilirsiniz. Çocuklarda tıpkı buna benzer
durumlar yaşar. Sınırların net bir şekilde belirlenmediği ailelerde, ço-
cuklar dış dünya ile tanıştığında çatışmalar, reddedilmeler, olumsuz
ya da olumlu tepkiler ile karşı karşıya kalabilirler.
Hangi yaş aralığındaki çocuklar için bu durum geçerlidir?
Sınırlara hayatımızın her döneminde ihtiyaç duyarız. Ancak baş-
langıç yaşımız 2,5-3 yaş itibarıyla başlamalı, sonlandırmak için ise
bir zaman dilimine ihtiyacımız yoktur. Sınırlar her yaşta hayatımızın
olmazsa olmaz kurallar bütünüdür.
Peki sınır koymanın yararları nelerdir?
Çocuklar kendilerini ve çevrelerini keşfetme fırsatı bulur. Seçim
yapma ve sorumluluk alma bilincini öğrenir. Çocuklar sınırlar saye-
sinde her şeyi istememeyi, istese bile hemen elde edemeyeceğini
öğrenir, gelecekte problemlerle başa çıkma yöntemleri geliştirir.
Sınırlar çocukları hem duygusal hem fizyolojik hem de psikolojik an-
lamda güvende hissettirir. Kurallara uymanın önemini kavrar, toplum
kurallarına kolay adapte olur. Böylelikle aile bireyleri birbirlerine
daha saygılı ve huzurlu aile ortamı oluşturur, kısacası sınırlar ilişkileri
belirlemektedir.
Ebeveynler sınır koymaya neden ihtiyaç duyar?
Sınırlar güvenlik ihtiyacını karşılar, bundan dolayı sınır belirleme
dinamik bir süreçtir. Çocukların okulunu, yaşam alanını keşfetmeleri-
ni sağlar. Çevresindekiler tarafından beklenen kuralları öğrenmesine
ve uygulamasına destek olur. Sınırlar ilk etapta ebeveynleri zorlar-
ken sonrasında rahat ve güven odaklı yaşam imkanı sunar. Anne
babalar sınır koyarken iki yöntem vardır; ‘Kesin Sınır’ , ‘Gevşek Sınır’.
Kesin Sınır; ifade ettiğimiz kurallarımız ve beklentilerimizi iletmek
sonrasında kararımızı tutarlı bir şekilde devam ettirebilmek adına net
ulaşan bilgilerin çocuklar tarafından daha kolay kabullendiği süreç-
lerdir. Gevşek Sınır ise; sözde kalmaktır. Kesin olmayan davranışlar
nedeniyle çocuklar genellikle kuralları esnetmeye çalışır.
Eğer sınır koymazsak karşılaşabileceğimiz durumlar nelerdir?
Neden- sonuç ilişkisini yeterince kuramayan, karşı tarafın duygula-
rını anlamaya çalışmak yerine ben merkeziyetçi tutum sergileyen ço-
cuklar yetiştirebiliriz. Sınırları olmayan çocuk, okul öncesi dönemde
okula uyum sorunu yaşayabilir. Sınırsız yaşam, kaygı bozukluklarına
yol açabilir, kurallara uymakta zorluk yaşayabilir. Kendi isteklerinin
olması için aklına gelen davranışı sergilemeye çalışabilir.