VİTREORETİNAL CERRAHİ Prof. Dr. Ümit İNAN, Pars plana vitrektomi (PPV), vitreoretinal cerrahide, retina dekolmanları, vitreus kanaması, endoftalmi ve makula delikleri gibi durumların kontrollü, kapalı bir sistemde tedavi edilmesi için kullanılan bir tekniktir. İşlem adını vitreusun gözden temizlenerek çıkarılması (yani vitreus + ektomi = vitreusun alınması) ve aletlerin pars plana yoluyla göze girmesinden alır. Pars plana vitrektomi (PPV), orijinal olarak 1974 yılında Robert Machemer tarafından tanıtılan bir cerrahi tekniktir.  Bu teknik ile vitreus boşluğundaki vitreusun kapalı bir sistemde temizlenerek alınması retinal hastalıkların cerrahi tedavisinde büyük bir adım olmuştur. Aradan geçen zamanda birçok yenilik ile pars plana vitrektomi ameliyatının uygulama yöntemlerinde büyük değişiklikler olmuştur. Gözün korneası ile beyaz kısmının arasındaki sınıra limbus denir ve limbusun 4-5 mm gerisine kadar olan alanda göze iğneler ile girmenin güvenli olduğu pars plana dediğimiz bir bölge vardır. Vitreus boşluğuna pars plana bölgesinden girerek ameliyat yapmak, birçok vitreoretinal hastalığın tedavisine olanak verir.  Retina dekolmanlarının cerrahi tedavisinde göz içindeki vitreusun temizlenmesi ile retinanın yatıştırılması ve göz içine silikon veya gaz verilerek yatışık tutulması gibi teknikler bu yöntem ile mümkün olmuştur.   Yine bu yöntemler ile göz içi kanamalarının temizlenebilmesi ve traksiyonel retina ayrılmalarının tekrar yatıştırılabilmesi diyabete bağlı körlüklerin önemli oranda azaltılmasını sağlamıştır.    Pars plana vitrektomi ile katarakt ve göz içi lensi dahil vitreus boşluğu veya retina üzerine düşen veya saplanan her türlü yabancı cisimler çıkarılabilir olmuştur.   Vitreoretinal cerrahinin gelişmesi ile makula deliklerinin kapatılabilmesi ve makula önünde gelişen kalın zarların temizlenmesi mümkün olmuştur.    Vitreoretinal cerrahi, iyi sonuçlar elde etmek için çok fazla teknik beceri ve bilgi gerektirir. Başarılı bir vitrektomi, herhangi bir vitreoretinal hastalığın geliştiği hastalarda görmeyi koruyabilir veya geri kazandırabilir ve yaşam kalitesini iyileştirebilir. Bununla birlikte, bu ameliyat aynı zamanda komplikasyonlara da açıktır. Deneyimli cerrahlar tarafından ve doğru teknikler ile yapıldığında bu olasılık çok düşük olmakla beraber, bu komplikasyonlar geliştiğinde ciddi görme sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, doğru tanı ve ameliyat tekniği, iyi zamanlama ve ameliyat sonrası yönetim önemlidir.  Vitreoretinal cerrahi ameliyatı sabır, dikkat ve özenle yapılan komplike bir prosedürdür. Bu ameliyat sırasında pars plana girişleri ile vitrektomi yapılır. Bu işleme pars plana vitrektomi (PPV) denir.   Vitreus, vitreus boşluğunu dolduran bir jeldir ve arka kortikal vitreus boyunca retinaya yapışıktır. Bu jel, PPV sırasında çıkarılmaktadır. Vitreus boşluğu, ameliyat sırasında normal serum infüzyonu ile doldurulur. İşlem genel anestezi altında veya göz çevresi blok yoluyla da lokal anestezi altında yapılabilir. Hasta, herhangi bir cerrahi işlemde olduğu gibi steril bir şekilde örtülür. Cerrahın göz içi enstrümanlarını ve göz dibini mikroskop aracılığıyla görmesi için geniş görüntüleme lensi kullanılır ve bu işlem sırasında gözü açık tutmak için göz kapağı spekülümü yerleştirilir. Yaklaşık insülin iğnesi kalınlığında trokar adını verdiğimiz özel iğneler en az 3 noktadan göze yerleştirilir ve ameliyat sırasında kullanılan vitrektomi probu, ışık probu, lazer probu ve diğer cerrahi aletler bu özel iğnelerin içinden geçirilerek göz içinde cerrahi gerçekleştirilir. Vitreoretinal cerrahi sırasında gerçekleştirilen ileri retinal cerrahi teknikler ile ileri aşamalara gelmiş ve tedavisi gecikmiş retina ayrılmalarının tamiri ve hastanın körlükten kurtarılması mümkündür.   Vtreoretinal cerrahide yapılan vitrektomi ile beraber, retinanın üzerindeki zarların temizlenmesi, retinanın yapışık yerlerinin serbestleştirilmesi, retinanın bazı bölgelerinde kesme veya çıkarma işlemleri yapılması, retina altı bantların temizlenmesi, retinanın yatıştırılması, gereken yerlere lazer uygulanması gibi işlemler de yapılmaktadır. Vitreoretinal cerrahi, akut veya kronik vitreoretinal patolojisi olan birçok hastada görmeyi kurtarabilen oldukça teknik bir prosedürdür. İyi bir sonuç, hastanın yaşam kalitesi üzerinde önemli bir etki oluşturur. Ameliyat sonrası gözetim ve yönetim iyi sonuç için gereklidir. Genel olarak, vitreoretinal cerrahi, görme kaybını önlemede ve geri kazanmada çok önemli bir rol oynamaktadır.   Vitreoretinal cerrahide son 10 yılda çok önemli gelişmeler olmuş ve cerrahi teknikler çok ilerlemiştir. Yeni teknoloji ameliyat mikroskopları ve geniş görüntüleme sistemleri, son derece güvenli ve hızlı vitrektomi cihazları, daha güvenli ve daha iyi aydınlatma sistemleri, cihazlara monte lazer sistemleri, daha ince trokar ve cerrahi aletler gibi birçok gelişme ile vitreoretinal cerrahi daha sık ve güvenilir olarak yapılır hale gelmiştir. Vitreoretinal Cerrahi Ameliyatı Gereken Durumlar (Prof. Dr. Ümit İNAN) Vitreus Kanaması Traksiyonel Retina Dekolmanı Yırtıklı Retina Dekolmanı Son dönem Diyabetik Retinopati Tam Kat Makula Deliği Lameller Makula Deliği Epiretinal Membran Vitreomakular Traksiyon Myopik Foveaskizis İnatçı Makula Ödemi Endoftalmi Vitritis Göz içine Göziçi lens Düşmesi Göz içine katarakt düşmesi Göz Travmaları Göz içi Yabancı Cisimler Subretinal Kanamalar Optik Pit Makulopatisi Vitreus Biopsisi