UYUZ HASTALIĞI
Ülkenin güney sınırında çalışan bir doktor olarak, uyuz vakalarının Suriye savaşı sonrası yavaş yavaş arttığını, son birkaç yıldır da; normal tedaviye cevap vermeyen, hafif rahatlasa bile sıklıkla yeniden tekrarlayan, kolay bulaşan ve insan vücudu dışında daha uzun süre canlı kalabilen bir parazitle karşı karşıya kaldığımızı söyleyebilirim. Renkli gazetelerde birkaç kere haber olmayı başaran uyuz, pandeminin ‘evde kal’ sürecinden de kendini korumayı başarmış, bulaşmaya devam etmiştir. Zira insanlarımız sosyalleşmekten vazgeçmiyordu.Bu durumda toplumun tüm sosyoekonomik düzeylerinden birçok insanı etkiliyordu.
Klasik uyuz tedavisine direnci farkedilen parazit için; sürümü zor, kokusu kötü el yapımı kremlere ek olarak, Eczacı Odası aracılığıyla yurtdışından hap tedavisi getirtmeye çalışmak, hastayı maddi anlamda zorluyor ve süreç ayları bulabiliyordu .Son dönemlerde hastanın, doktorun ve eczacının yaşadığı zor durumdan kurtulmak için yurtdışından hammadde getirtilip hassas terazilerde uygun dozajlarda hap üretimi bile başlamıştı.2023 Ocak ayında uyuz hapı Türkiye’de satılmaya başlandı (SGK kapsamı dışında ) ve parazite karşı elimiz güçlendi.
Peki nedir bu uyuz hastalığı?
Dünyanın her yerinde ve bütün yaşlarda görülen,yaklaşık 2500 yıldır bilinen bir paraziter hastalıktır. Etkeni ;Sarcoptes scabiei hominis’tir. İnsana zorunlu bir parazittir(yani;kediden,köpekten bulaşmaz) En sık bulaşma şekli; yakın temastır. Uyuzlu bir kişinin paraziti tüm aile bireylerine bulaştırması kolay olmaktadır( Yakın temas olmasa bile çamaşır,çarşaf ve ortak kullanılan ev eşyaları ile) Isı ve neme bağlı olarak 1 günden 1 haftaya kadar insan vücudu dışında yaşayabilir ( Yani,toplu taşıma araçları, yurtlar,kışlalar, kafeler,giyim mağazalarından da kapma ihtimalimiz olmaktadır)
En önemli belirtisi, inatçı gece kaşıntılarıdır. Genelde bulaşmadan sonraki 2-4 hafta sonra başlar. Daha önce uyuz geçirenlerde çok daha kısa sürede başlayabilir. Kaşıntı, parmak aralarından başlayıp bilek ve dirsek iç yüzlerini ,koltukaltları, göbek, özel bölgeler ve göğüs bölgelerini tutar ve kaşıntı ilaçlarıyla geçmez. Bazen, hasarlanmamış veya çok yıkanmamış ciltte parazitin ürediği ve yaşadığı tüneller görülebilir .Ama daha çok yırtılmış, üzerine egzema eklenmiş veya enfeksiyon kapmış ,başka hastalıkların altına gizlenmiş veya başka deri rahatsızlıklarını taklid eden tarzda döküntülerle karşılaşırız. Erkekte özel bölge ,kadında meme tutulumu tipiktir.
Hijyeni iyi hastalarda veya bağışıklık baskılayıcı ilaç alanlarda hiçbir belirti bulunmayabilir (Görünmez Uyuz)Bebek ve küçük çocuklarda yüz,saçlı deri,kulak arkaları,el içleri ve ayak tabanları da tutulur
( Tüm deri yüzeyi tutulabilir)
Peki; tedavi nasıl olmalıdır?
Doktorun, aileyi eğitmesi ve bulaşıcılığı hakkında bilgilendirmesi çok önemlidir.Hangi yollarla bulaşacağını bilmek iyileşmeyi hızlandırıp dağılımını azaltacaktır.15 kg üzerindeki her bireyin kilosuna göre dozajı ayarlanmak üzere hap tedavisine ek olarak sürme ilaçlar eklemek, başarıyı arttıracaktır.Uyuz hapı aç karna içilmeli ve gerekli görülürse 1 hafta sonra tekrar edilmelidir.
Reçete edilen ilaç, tüm aileye yetecek miktarda olmalıdır . İlacın içeriğine göre tarifi bir miktar değişse de genelde; kaşıntısı olsun veya olmasın tüm aile bireylerinin ve eve giren çıkan yakınlarının; ilacı birkaç gün üst üste kulak arkası ve enseden ayak tabanlarına kadar tüm vücuda, parmak araları ,kıvrım bölgeleri ,göbek deliği, kalça ve kasıklara itina ile sürülmeli, çocuklarda ek olarak yüz ve saçlı deri unutulmamalıdır. Önerilen süre sonunda banyo yapılmalı ve tedavi sonrası çıkartılan çamaşır, çarşaf ve havlular çamaşır makinesinde en az 60 derecede yıkanmalıdır. Yıkanamayan eşyalar(mont, aksesuar,oyuncak,ayakkabı,terlik vs) yaklaşık 10 gün kadar kapalı poşetlerde saklanmalı, kanepe ve koltuklar çamaşır suyu ile silinmeli veya birkaç saat güneş ışığında bekletilmelidir. Tedavi sürecinde misafir kabul etmemek doğru olacaktır.
Başarılı tedaviye rağmen 1- 6 haftaya kadar kaşıntının devam edebileceği konusunda hastalar uyarılmalıdır.