Tiroid bezi nefes borusunun önünde yer alan ve şekli kelebeğe benzeyen bir endokrin organ yani salgı bezidir. Tiroid bezinden salgılanan hormonlar kan dolaşımına katılarak tüm hücrelerimize ulaşır. Vücudumuzda tiroid hormonlarının normal seviyede bulunması tüm organlarımızın ve sistemlerimizin normal çalışması için önemlidir. Tiroid hormonlarının az yada fazla salgılanması bazı bozukluklara neden olur.

Tiroid bezinin fonksiyonel yada yapısal bozuklukları tüm dünyada ve özellikle ülkemiz gibi iyot eksikliğinin olduğu ülkelerde oldukça yaygındır. Tiroid hastalıkları yaşam kalitesini bozar ve uzun dönemde pek çok organı ilgilendiren sağlık sorunlarına yol açabilir bu nedenle tanınması ve tedavi edilmesi önemlidir. Pek çok hastada hiçbir şikayet olmayabilir yada mevcut şikayetlerin tiroid ile bağlantısı düşünülemeyebilir. Tiroid hastalıkları sıklıkla gözden kaçmasına rağmen aslında tanı koymak oldukça kolaydır. Basit bir kan tetkiki ile vücuttaki tiroid hormonlarının seviyesi ölçülür ve tiroid fonksiyon bozuklukları saptanır. Ultrasonografi ile de tiroid bezindeki yapısal bozukluklar yani guatr ve tiroid nodülleri kolaylıkla görüntülenebilir.

Hipertiroidi ve Hipotiroidi nedir?

Tiroid fonksiyon bozuklukları hiper ve hipotiroidi olarak adlandırılmaktadır. Tiroid bezi adeta vücudun orkestra şefidir. Tiroid hormonları tüm hücrelerimizin çalışmasını düzenlediği için fonksiyon bozukluklarında çok çeşitli şikayetler ve bulgular ortaya çıkar.Tiroid hormonlarının az salgılanmasına hipotiroidi adı verilir. Halsizlik, çabuk yorulma, çabuk üşüme, depresyon, kilo artışı, kabızlık, vücutta şişkinlik, ciltte kabalaşma ve saçlarda dökülme hipotiroidide en sık görülen şikayetlerdir. Tiroid hormonlarının fazla salgılanması ise hipertiroidi olarak adlandırılır. Çarpıntı, kalp ritim bozuklukları, yüksek tansiyon, terleme, nemli ve pembe cilt, sıcağa karşı tahammülsüzlük, sinirlilik, iştah artışı ve buna rağmen kilo kaybı, ellerde titreme, uyku düzensizliği, unutkanlık ve konsantrasyonda azalma hipertiroidisi olan kişilerde en sık görülen yakınmalar arasında sayılabilir.

Tiroid fonksiyon bozuklukları ilaç tedavisi ile düzeltilebilir. Hipotiroidi tedavisinde sentetik tiroid hormonu tablet şeklinde ilaç olarak verilerek vücutta eksik olan tiroid hormonu yerine koyulur. Her hastanın kullanması gereken ilaç dozu cinsiyet, yaş, vücut yapısı dikkate alınarak hesaplanır. Kan testleri yapılarak vücutta ne kadar tiroid hormonu bulunduğu kontrol edilir ve gerekirse ilaç dozu ayarlanır. Zaman içinde vücuttaki hormon ihtiyacı değişebileceğinden düzenli aralıklarla kontrole devam edilmesi önemlidir. Hipotiroidi geri dönüşü mümkün bir durum değildir bu nedenle tedavi ömür boyu devam etmelidir.  Hipertiroidide ise ilaç tedavisi ile aşırı hormon üretimi engellenir fakat bu hastalarda daha etkin ve kalıcı bir tedavi için genellikle atom tedavisi olarak da bilinen radyoaktif iyot tedavisi veya cerrahi tedavi uygulanır.

Guatr ve Tiroid Nodüllerine Yaklaşım:

Tiroid bezinin herhangi bir nedenle büyümesine guatr adı verilir. Guatr tiroid bezinde yaygın büyüme veya nodüller nedeniyle oluşabilir. Guatrı olan kişiler tiroid bezindeki büyümenin miktarına da bağlı olarak boyunda şişlik fark edebilirler. Bazı hastalarda tiroid bezinin yakın komşulukta olduğu yutma borusuna bası nedeniyle yutkunurken takılma hissi yada zorluk, nefes borusuna bası nedeniyle nefes darlığı gibi şikayetler de bulunabilir. Ses kısıklığı ve ses değişiklikleri görülebilen diğer yakınmalar arasındadır. Guatr her zaman tiroid fonksiyon bozukluğu ile birlikte olmayabilir ve hatta guatrı olan hastalarda sıklıkla tiroid hormonu seviyeleri normal sınırlardadır.

Nodül kabaca anormal doku büyümesinin oluşturduğu yuvarlak kitleler şeklinde tarif edilebilir.  Tiroid nodülleri oldukça sık, neredeyse toplumun yarısında bulunur fakat nadiren bulgu verir. Nodüller pek çok nedenle oluşabilir, neredeyse %95 kadarı iyi huyludur ve çoğu tedavi gerektirmez. Bazı hasalarda nodüllere ultrasonografi eşliğinde iğne biyopsisi yapılarak tedaviye karar verilir.

Kişide yakınmalara neden olan büyük guatr, aşırı tiroid hormonu üreten yada şüpheli özellikler taşıyan nodüller cerrahi tedavi gerektirir. Günümüzde gelişen cerrahi teknik ve sağlık teknolojisindeki ilerlemelerin sağladığı yeni cihazlar sayesinde tiroid ameliyatları çok daha düşük riskle ve yüksek başarıyla yapılmakta ve pek çok hasta için kesin tedavi sağlamaktadır.