STRES VE BAŞETME   Zebralar Neden Ülser Olmaz? Robert Sapolsky neden zebraların değil de insanların ülser olduğunu şu şekide açıklamıştır: Bir zebra için stres bir aslanla karşılaştığında baslar zebranın vücudunda aslandan kaçmasına yardımcı olacak mekanızmalar devreye girer ve kaçma eylemi meydana gelir. Sonuçta zebra ya av olur ya da kurtulur. Zebra kurtulduğunda stresin tüm semptomları yok olur. Zebra aslanın karşısına bir daha çıkma olasılığını çıkarsa napacağını düşünmeden gayet rahat bir şekilde günlük hayatına devam eder. İnsanlarla zebraların strese karşı verdiği tepkiler farklıdır. İnsanlar stresi uzun süreli hayatında tutar, üzerine düşünür, olumsuz düşünür. Zaman içinde stres insanları ülserden kalp rahatsızlıklarına, depresyondan kansere kadar uzanan hastalıklara götürür.   Stres, vücudun yeni bir uyum gerektiren içsel veya dışsal bir uyarana verdiği tepki olarak tanımlanabilir. Stres herkesin hemen hemen hergün karşılaştığı, yıpratıcı bir sorundur. Stres tepkisinin ortaya çıkmasına yol açan bu uyaranlara “stres etkeni” denir. Her zaman binilen otobüsün saati değiştiği için okula geç kalınmıştır, bir projenin az bir sürede yetişmesi gerekiyordur, önemli misafir gelecektir ya da arkadaşımızla tartışmış ve kendimizi doğru ifade edememişizdir gibi günlük hayatımızda yaşadığımız sorunlar stres etkeni olabilmektedir. Stressiz insan yoktur. İnsanlarda stres olmasaydı çevresindeki olaylara tepki veremezlerdi. Stresi vücudun ve zihnin değişimlere uyum sağlama şekli olarak tanımlayabiliriz. Bu tanıma göre stres aslında hayatımızın vazgeçilmez ve gerekli bir parçasıdır. Stres vücudun yaşamını sürdürmek için verdiği doğal bir tepkidir ancak, insanlar stres etkenlerinin yoğunluğu arttıkça, üst üste geldikçe, uzun sürdükçe, stres etkenlerini yönetemedikçe kendilerini sıkıntılı, fiziksel ve/veya zihinsel olarak çökkün hissedebilirler. Yeterli düzeyde ve yönlendirilebilinen stres; doyumu hissetmek, amaca ulaşmak için potansiyelin tamamını kullanmak için gereklidir. Hayatımızdaki stres etkilerinin bizi nasıl etkilediği saydığımız bu değişkenlerin yanı sıra bizim onları nasıl algıladığımızla da ilgilidir. Örneğin, bir derste sunum yapmak bir kişi için çok büyük bir stres kaynağı olurken başka birisi için öyle olmayabilir. STRES NEDENLERİ: Sevilen birinin kaybı Boşanma Evlenme. Yeni işe başlama ya da ayrılma. Hastalık. Kişilerin beklentilerini karşılama isteği. Sınav, ödev. Hamilelik, doğum. Travmatik olaylar yaşama. Kişinin kendisi ile kurduğu olumsuz diyologlar. Rutinin bozulması. Gündelik işleri aksatacak olaylar yaşama. Kişinin kendisinden çok fazla şey beklemesi, mükemmeliyetçilik. Katı düşünme, esnek olamama.   Ya hep, ya hiç düşüncesine sahip olmak. STRES BELİRTİLERİ: Fiziksel Belirtiler: Kalp çarpıntısı, titreme, terleme, kaslarda gerginlik, sindirim ve boşaltım sisteminde bozulmalar, yorgun ve halsiz hissetme, yeme düzeninde değişim, uyku düzeninde değişim gibi. Duygusal Belirtiler: Huzursuzluk, endişeli olma, çökkünlük, öfkeli olma gibi. Zihinsel belirtiler: Dikkati toplamada güçlük, unutkanlık, olumsuz düşünceler üzerinde odaklanma gibi. Davranışsal Belirtiler: Kişiler arası ilişkilerde bozulma, davranışların herzamankinden abartılı yapılması, yapılan etkinliklerden eskisi kadar keyif alamama, sorumluluklarını yerine getirmeyi istememe; alkol, sigara, madde kullanımı gibi. STRESİN NEDEN OLDUĞU HASTALIKLAR: Depresyon ve anksiyete bozukluğu, Kilo artışı veya sağlıksız kilo kaybı, Egzama gibi cilt sorunları, Çeşitli kalp hastalıkları, Sindirim sistemi problemleri, Uyku sorunlarının yaşanması, Hafıza problemleri ve zihinsel sorunlar, stesin yol açtığı hastalıklardır. Otoimmün hastalıkları (bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar) Üreme sorunları Her türlü ağrı Kalp hastalıkları   STRESLE BAŞETME: Stres yaşayan birey eğer içinde bulunduğu durumun farkındaysa, davranışlarının değişmesi gerektiğine inanıyor ve bunun için çıkış yollarını arıyorsa stresle başa çıkabilir. Stresle başetme yolları aşağıdaki gibidir: Kendini Tanıma: Beni neler strese sokar? Stres yaşadığımda fizyolojik, zihinsel ve davranışsal olarak hangi tepkileri veriyorum? Stresle baş etmek için neler yapıyorum? gibi sorulara yanıt aramak gerekir. Sosyal Destek: Kişinin kişilerle iyi ilişkiler kurması, sorunlarını paylaşması, anlaşıldığının farkında olması stresle başetmek konusunda önemlidir. Nefes egzersizi yapma: Doğru nefes alıp verilmesi ile kaslar sistematik olarak kasılıp gevşetilir. Düşünceyi durdurma: Bireyin kendisini üzen, strese sürükleyen düşüncelere kapıldığında başka şeylerle ilgilenmeli düşünceyi başka yöne çevirmesidir. Olumlu ve Mantıklı Düşünme: Kişinin kendi ile kurduğu diyologta olumsuz ve mantık dışı olmak yerine olumlu ve mantıklı olmasıdır. Örn; Bunu kesinlikle yapamam” (denemeden bilemezsin) diye düşünmek yerine “bunun üzerinde yavaş yavaş çalışıp ilerlersem yapabilirim” şeklinde düşünmek işimize yarayabilir. Negatif düşünceleri gerçekçi pozitif düşüncelerle değiştirmek pek çok konuda işimizi kolaylaştırabilir. Dengeli beslenme. Düzenli uyku. Spor- yürüyüş yapma. Keyif veren aktiviteler yapma. Hobi edinme.