Kaygı, yeni bir şeyler öğrenmek ve bir amaç edinmek için motive etmesi sebebiyle faydalı ve gerekli olmasına rağmen; yüksek ve yoğun kaygı başarısızlığa sebep olmaktadır. Sınav kaygısı, öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygı olarak tanımlanır. Sınava hazırlanan bireylerde başarıyı ve ders çalışma motivasyonunu engellemektedir. Kişinin sınava ve başarılı olmaya verdiği anlamlar, zihinde oluşturduğu imaj ve sınav sonrasındaki duruma ilişkin düşünce ve inançları bu durumu etkilemekte ve kaygıyı arttırmaktadır. Kişi, akademik başarısızlığı genelleyerek bunu kişiliğinin bir başarısızlığı olarak algılamaktadır ve başarısızlığı ebeveynlerini hayal kırıklığına uğratma, güvensizlik ve beceriksizlik olarak görmektedir. Sınav kaygısı yaşayan bir kişide huzursuzluk, tedirginlik, sıkıntı, çalışmaya isteksizlik, mide bulantısı, iç sıkıntısı, terleme, uyku düzeninde bozukluklar, karın ağrıları, dikkat ve konsantrasyonda bozulma gibi belirtiler görülebilir. Çok çalışılmasına rağmen performans düşüklüğü de kaygının varlığını gösterebilir. Bu yakınmalar nedeniyle öğrencinin başarısında belirgin bir düşüş gözlenir. Ders çalışmayı erteleyip sınav hakkında konuşma ve soru sorulmasından rahatsız olurlar. Okuduğunu anlamama, öğrenilenleri aktaramama, düşünceleri organize edememe, dikkatte azalma, zihinsel becerilerde zayıflama gibi yakınmalar görülür. Gerçekçi olmayan düşünce biçimlerine sahip olmak kaygının oluşmasında en önemli etkendir. Aşırı mükemmeliyetçi kişilik yapısı, hataya ve başarısızlığa toleransın düşük olması, sınava fazla anlam yüklenmesi, sosyal çevre ve aile baskısı da kaygının artmasında rol oynar. “Başarısız olursam rezil olurum”, “Herkes benim hakkımda kötü düşünür” gibi işlevsel olmayan düşünceler sınav kaygısının temelinde yatan asıl nedenlerdir. Sınav kaygısı ile başa çıkabilmek için; kaygıyı bastırmak değil onu kabul edip tanımaya çalışmak önemlidir. Gerçekçi olmayan düşünce ve inançları sorgulamak gerekir. Olumsuz düşüncelere alternatif düşünceler getirilmelidir. Düşünceleri durdurma ve başka yere odaklanmaya çalışmak, nefes egzersizleri ve dikkati artırma çalışmaları da kaygıyı azaltmada yardımcı olabilmektedir.   MERVE KEVLEKÇİ UZMAN PSİKOLOG