Çocuklarının öfkeli olduğundan şikâyet eden ailelerin sayısı her geçen gün artıyor. Çocuklarının ağlama krizlerinden, başkalarına, kendilerine ya da çevresindeki eşyalara fiziksel zarara varana kadar geniş yelpazede şiddete örnekler verilebilir. Çocuk gerçekten anlaşılmadığından ve anlaşılmamasından dolayı kendini bu şekilde mi ifade ediyor? Yoksa anlaşılmamak değil de istediğini elde edemediğinden mi bu davranışlara başvuruyor?

Çocuğu iyi tanıyıp şiddet olarak tanımladığımız şeyin altında yatan gerekçeyi anlamak problemi çözme yolunda çok büyük avantaj sağlayacaktır. Çocuğunuz genelde sakin ama istedikleri söz konusu olduğunda aşırı davranışlar sergiliyorsa burada bahsedilen öfkeli bir çocuk değil, öfkeyi öğrenmiş bir çocuk olabilir. Özellikle çocukların istekler bitmez. Sürekli ya bir şeyler yapmak ya da bir şeyler aldırmak isteyebilirler. Çocuklar söz konusu olduğunda bu doğaldır. Ebeveynlerin burada yapmaları gereken şey çocuklarına rehber olmaktır. Çocuktan gelen istekleri adaletsiz ya da sebepsiz yere yapmamak çocuğun engellenmiş hissetmesine sebep olacak dolayısıyla öfkeli hissedecektir.

Çocuk istediğini yaptırmak için yollar deneyecektir. Ağlamak, kendini yere atmak, bağırmak, karşısındakine zarar vermek, kendine zarar vermek, vb. tepkileri gözlemlemek mümkündür. Bunlar ya da bunlardan başka istediğini aldığı herhangi bir şeyi yapma sıklığını artıracaktır. Çünkü işe yaramıştır. Bir dahakine de yarayacaktır. Ve bu davranışları her istediğini alamadığında kullanacaktır. Ebeveynler biraz direndiğinde şiddetini artırarak veya süresini uzatarak istediğini elde etmeye devam eder. Yani öfkeli davranmayı öğrenmiştir. Yani gerçekten öfke hissettiğinden değil işe yaradığı için öfkeli davranıyordur. Öğrenilen bu davranışı sosyal çevresinde de uygulamaya başlayabilir. Arkadaşları ile oynarken istediği olmadığında ya da oyunu sabote etmek için bu davranışları kullanabilir.

Öfkelenen çocuk fiziksel olarak da kendini belli eder. Çocuğun gözü hiçbir şeyi görmez. Kendine de zarar verdiğini bilemeyebilir. Bu durumlara farklı müdahaleler yapılması gerekir. Bu müdahaleler daha yapılandırılmış ve uygulama süreleri daha uzundur.

Öfke bir şekilde ortaya çıkmışsa müdahale edilmelidir. Edilmezse düzeyi azalmaz, aynı kalır ya da çoğunlukla şiddeti ve zamanı artar. Yapılması gereken ilk müdahale hiçbir şey yapmamaktır. Burada çocuğunuzu umursamamaktan ya da gidip kendi işinizle meşgul olmaktan bahsetmiyorum. Aslında etkin bir pasiflikten bahsediyorum. Çocuğunuzu gözlemleyebileceğiniz onun da sizi görebileceği mesafede sakinleşmesini beklemelisiniz. Beklerken tepki vermemeniz önemlidir. Bu tarz durumlarda çocukların gözlerinize ya da dudaklarınıza baktıklarını fark edersiniz. Sizden tepki beklerler çünkü kendilerini ifade ediyorlardır. Tepkisizliğiniz kendini bu şekilde ifade etmesini kabul etmediğinizi göstermek içindir.

Belirli aralıklarla “sakinleşmeni bekliyorum, sonrasında seninle konuşmaya hazırım” diyebilirsiniz. Sakinleşip yanınıza geldiğinde ne olduğunu anlatmasını isteyin. Yaşadığı duyguyu anlayın, hak verin ve tepkisinin doğru olup olmadığı üzerine konuşun. Çünkü başka bir yol bilmiyor olabilir. Biliyorsa da “ama siz de benim dediğimi yapmıyorsunuz” deyip kendini ele verebilir.

İstediği şeyleri yapmak istemesini anlayın bu doğal bir durumdur. Çocuğunuza da bunu hissettirin ama bazı şeylerin istediği zaman olmayacağını, bu konuda diretmemesini, diretse dahi sizin o koşullar altında bunu yapmayacağınızı yumuşak ve kendinden emin bir dille söyleyin ve bu konuda gerçekten kararlı olun. Verdiği tepkiyi de gündeme getirin tabi ki. İnsanların zaman zaman öfkelenebileceğini, kendinizin de öfkelendiği durumlar olduğundan bahsedin. Ama her sinirlendiğinde onun yaptıklarını yapmadığınızı belirtin. Hatta ortamı yumuşatmak için patronunuza ya da bir büyüğünüze yaptığınızı komik bir dille anlatabilirsiniz. Bilmiyorsa öfkesini nasıl dile getireceğini ve nasıl rahatlayacağını anlatabilirsiniz. Sonrasında dikkatini dağıtacak enerjisini atabileceği kısa bir etkinliğe davet edebilirsiniz.

Başlık: Çocuğunuzda Gözlemlediğiniz Gerçekten Öfke mi?

Özet: Çocuklarının öfkeli olduğundan şikâyet eden ailelerin sayısı her geçen gün artıyor. Çocuklarının ağlama krizlerinden, başkalarına, kendilerine ya da çevresindeki eşyalara fiziksel zarara varana kadar geniş yelpazede şiddete örnekler verilebilir. Çocuk gerçekten anlaşılmadığından ve anlaşılmamasından dolayı kendini bu şekilde mi ifade ediyor? Yoksa anlaşılmamak değil de istediğini elde edemediğinden mi bu davranışlara başvuruyor?