KANSER HASTALARINDA PSİKOLOJİK SÜREÇLER VE PSİKOONKOLOJİNİN ÖNEMİ Kanser yaşamı tehdit eden ciddi bir sağlık sorunu olarak algılandığı için kanser tanısı alan bireylerin bazı tepkiler geliştirmesi normaldir. Bütün bu süreçlerde psikolojik ve sosyal destek hastayı daha iyi hissettirmek ve tedaviyi de olumlu etkilemek açısından son derece önemlidir. Kanser tanı ve tedavi sürecinde verilen tepkiler kişiden kişiye göre farklılık gösterirken zaman içerisinde de bir takım değişikler gözlenmektedir. TANI ALMAK ZORDUR Tanı öncesi döneme baktığımızda hastalar tarafından genellikle en zor dönem olarak nitelendirilir. Bunun en büyük nedenlerinden biri ise belirsizliktir. Çünkü belirsizlik bireyde kaygı yaratan bir durumdur. Hastalar kaygılı birkaç hafta geçirebilir. Ardından tanı almayla birlikte bir şok dönemi yaşanabilir. Yoğun duygular, ağlama krizleri, donup kalma, tepki verememe gibi çeşitli tepkiler verilebilir. Tanı sonrası süreçte ise tedaviyi planlama, tedaviye başlama, hastalık ve tedavi ile alakalı tam bir bilgiye sahip olamama bizde kaygı yaratan durumların başında gelmektedir. Bunların hepsi çok normal tepkilerdir. ‘BEN KANSER OLAMAM’  Tanı sonrası hastalarda inkar ve öfke tepkileri geliştirdikleri görülmektedir. Birey kanser tanısı almayı benliğine bir saldırı olarak algılayabilir.  ‘’NEDEN BEN?’’ Kişi ‘neden ben’ diye sorabilir ve kendini haksızlığa uğramış hissedebilir. Bu kızgınlık tedaviyi reddetme sürecine dönüşerek hastanın tedavisini olumsuz etkileyebilir özellikle bu noktada psikolojik ve sosyal destek çok önemlidir. ‘ÜSTESİNDEN GELEMEYECEĞİM’ Hastalığın ilerlemesi ve tedavi süreciyle beraber hasta enerji kaybına uğrayabilir ve üstesinden gelemeyeceğini düşünebilir. Duygu durumda düşüşler gözlenmektedir. Bu sürecin erken fark edilip değerlendirilmesi depresyona karşı koruyucu olabilmektedir.   Kabullenme Aşaması Kabullenme döneminde hastanın tepkileri yatışır, tedaviye uyum sağlar. Fakat bu dönemde hastalar içe kapanma davranışı görülebilir. AİLE İÇİNDE SORUNLAR GÖRÜLEBİLİR Aile içindeki rollerin değişmesi, hastanın yaşadığı öfke, kaygı gibi durumlar, bakım verenin yükü aile içinde sorunlara sebep olabilir.     Bu aşamaların yeri değişebilir veya bazı evreler hiç yaşanmayabilir fakat genel olarak hastaların verdiği tepkiler bu şekildedir. Elbette kişinin tanı anındaki düşünceleri ile tedavinin ilerleyen zamanındaki düşünceler farklılaşmaktadır. Bir hastamız bu süreci şöyle anlatmıştır: ‘Bana ilk başta sorsanız hayatın sonu derdim fakat şimdi kansere bana açılan bir pencere olarak bakıyorum.’ KANSER BİR SAVAŞ MI? Hastalardan kanseri bir şeye benzetmeleri istendiği bir çalışmada çoğu ‘savaş’ metaforunu kullanmıştır. Yine aynı çalışmada hastalar, canavar, kış mevsimi, baston gibi benzetmeler yapmıştır. Bu noktada kanserin nasıl algılandığı önemlidir. Kendinizi kurban olarak görmektense bu süreçten gelişerek çıkabileceğinizi fark etmek olumlu bir bakış açısı olacaktır. KANSERLE MÜCADELE ETMEK Tedavi süresi, şekli ve sıklığı hastaya göre değişiklik göstermektedir. Günümüzdeki yöntemler sayesinde kanserin erken teşhis ve tedavi ile ortadan kaldırılması mümkündür. Etkili tedaviler sayesinde kanserli hastanın sağ kalım oranı oldukça yüksektir. Hastalıkla mücadele konusunda hasta ve yakınları için psikolojik destek etken bir rol oynamaktadır. Bu sebeple hastalığın giderilmesi konusunda umutlu olmak ve tedaviyi geciktirmemek büyük önem taşır. Psikolojik destekle beraber fiziksel egzersiz yapmak, hobiler edinmek, gevşeme ve nefes egzersizleri kişinin yaşam kalitesini arttırır. Nefes uygulamaları sağlık açısından çok önemlidir ve onkoloji hastaları üzerindeki etkileri de çalışmalarda gösterilmiştir. Doğru nefes ile duygu, düşünceler, nabız, tansiyon, konsantrasyon, stresle başa çıkma biçimlerimiz gibi birçok mekanizma etkilenir. Hastanemizde uyguladığımız nefes ve gevşeme atölyesi sonucunda hastalarımızın stres termometresinde işaretledikleri stres seviyesinin azaldığı gözlenmiştir. Bütün bu süreçlerde psikolojik ve sosyal destek hastayı daha iyi hissettirmek ve tedaviyi de olumlu etkilemek açısından son derece önemlidir. Her zaman hastanemizin psikoonkoloji bölümünden destek alabilirsiniz. Psikolojik sağlığınızı önemsiyoruz.                                                                                                 Psikolog Sinem DEMİRTAŞ