Derimiz renk açısından farklı tiplere sahiptir ve rengini oluşturan birçok neden arasında en önemlisi de melanin içeriğidir. Her ne kadar (siyah veya beyaz gibi) etnik farklılıklar olsa da, melanin maddesinin üretimini yapan hücreler olan melanosit sayıları, aslında her bireyde ve her ırkta da aynıdır.
Peki deri tipi farklılığı nasıl oluşuyor?
Deri tipi farklılığı temel olarak, melanin denen maddenin miktarına ve dağılımına bağlıdır. Melanin iki farklı tipi vardır: ömelanin(eumelanin) ve feomelanin. Eumelaninin antioksidan yani protektif; feomelanin de prooksidan yani fototoksik hareket ettiği ifade edilmiştir. Bireylerdeki eumelanin/ feomelanin oranı bu nedenle önemlidir. Koyu tenli bireylerde de eumelanin /feomelanin oranı yüksek olduğu için, açık tenli bireylerde de bu oran düşük olduğu için güneşe daha fazla duyarlıdır.
Melanin maddesi üretimi, tirozin aminoasidinden, melanosit hücreleri içindeki melanozomlarda gerçekleşir ve keratinosit denen hücrelere aktarılır. Irksal ve etnik farklılıklar da işte bu melanozom denen yapıların büyüklük ve yoğunluk farkına dayalı ortaya çıkar.
Melanin maddesi, leke şikayetinin çoğunlukla nedeni. Melanin maddesi üretim yoluna da melanogenez diyoruz. Ve biz hekimler bu yolak üzerinde görevli yapıları inhibe ederk yani engelleyerek tedavi etmeye çalışıyoruz.
Bu melanogenez yolunu; UV maruziyeti, genetik yatkınlık, yaş alma ve hormonal faktörler aktive eder. Ve maalesef bu faktörlerden tek değiştirebildiğimiz de UV maruziyeti.
Yani konu yine yaz kış demeden, doğru ve yeterli güneş koruyucu kullanımına geliyor.
Ek olarak uyguladığımız ya da ev devam tedavisi olarak tavsiye ettiğimiz ürünlerin çoğunda da melanin oluşumunu engellemek ya da var olan melanini yok etmeyi hedefleyen moleküller vardır.
Bu molekülleri hadi tanıyalım;
Hidrokinon: 50 yılı aşkın süreden beri kullanılan altın standart ürünlerden. Leke oluşumunun çoğu basamağında etkili( melanozom formasyonu melanizasyonu ve hatta DNA, RNA sentezi üzerinden azaltır, tirozinaz enzimini inhibe eder)
Azeleik asit: melanositlere karşı toksik ve antiproliferatiftir. Serbest radikalleri azaltır, tirozinaz enzimini zayıf eder
Retinoidler (adapalen, tretinoin, tazoratene ve retinoik asit ): tirozinaz enzim inhibisyonu sağlar, melanozom transferi ve melanin sentezini azaltır
Mequinol Mequinol (4-hydroxyanisole) :Hidrokinon derivesidir, tirozinaz enzim inhibisyonu sağlar ve melanin öncü maddelerinin oluşumunu azaltır.
Kojik asid: Tirozinaz enzim aktivatörü bakırı bağlayarak enzimin çalışmasını inhibe eder.
Askorbik asit(C vitamini) : Bakır ile etkileşime girerek tirozinaz enzimini inhibe eder, melanogenezi inhibe eder. Tek başına moleküler anlamda stabil kalamadığı için etkisiz olduğundan;meyan kökü veya E vitamini gibi ürünler ile kombinasyonu önerilir.
Glabridin: Meyan kökününün bileşenidir ve tirozinaz aktivitesini inhibe edebilir
Soya: Melanozom transfer yolağında inhibisyon yapar.
Arbutin/deoxyArbutin : Arbutin deride hidrokinonan dönüşür. Doza bağlımlı tirozinaz enzimi inhibisyonu yapar .
Niasinamid: Melanositlerden keratinositlere melanozom transferini azaltır çoğu aydınlatıcı ürün içinde mevcut
N-Asetilglukozamin (NAG) bir karbonhidrattır ve tirozinaz enzimin oluşumunu inhibe ederek melanin sentezini azaltır.
Glikolik asid : Doğrudan tirozinaz enzimini inhibe eder
Lignin peroxidaz: Deride melaninin parçalanması ve enzimatik oksidasyonunu hedefleyerek renk açan yeni bir tedavidir.
Tranexemik asit: melanin sentezinin birçok yolağında görevli hem ağızdan, hem enjeksiyon hem de topikal krem olarak uygulanabilen bir molekül