Helikopter Ebeveynlik

Aile, bireyin toplumsallaşması, gelişebilmesi gibi konularda önemli role sahiptir. Anne-babaların, çocuğun her yönlü gelişimi için temin ettiği ortam ile çocuk yetiştirmeye ilişkin tutum ve davranışları ebeveynlik olarak tanımlanır. Ebeveynlerin çocuklarına sergiledikleri davranış ve tutumlar çocukların psikolojik ve kişisel gelişiminde etkilidir. Çocukların sosyal anlamda etkilendikleri ilk kurum aile olduğu için aile içinde edinilen davranış ve tutumlar çocuğun hayatını şekillendirecektir. Kişilik gelişimi çocukluk döneminde başladığını da göz önünde bulundurursak bu süreçte çocukların rol model aldıkları kişiler genellikle ebeveynleridir. Bireyler kimlik kazandıktan sonra kendilerini topluma ne kadar ait hissedecekleri ebeveynlerinin kendilerine yönelik davranış ve tutumlarıyla yakından alakalıdır. Ebeveynlerin çocuklarının hayatında destekleyici ve koruyucu rollerinin olması çocuklar için oldukça değerlidir, burada dikkat edilmesi gereken nokta ebeveynlerin çocuklarının hayatına ne seviyede dahil olduğudur. Ancak yeni nesil ebeveynlerde ortaya çıkan “Helikopter Ebeveynlik” kavramı ebeveynlerin, çocukların hayatına doğru seviyede dahil olmadığını göstermektedir. Adından da anlaşılacağı gibi bu ebeveynlik stilinde ebeveynler fazla çocuk odaklı ve korumacı bir tavırla tıpkı bir helikopter gibi sürekli çocuklarının tepesinde geziyorlar. Helikopter ebeveynlik; çocukları ile aşırı düzeyde ilgili olup çocuk merkezli yaşayan, çocuk ile her daim iletişim içinde olan, çocuk için sürekli plan yapan, çocuklarına gereğinden fazla yardımcı olan, hatta çocukları yerine karar veren, yöneterek müdahale eden, mükemmeliyetçi anne babanın tutumlarını tanımlayan kavramdır. Bu davranışlar çoğunlukla iyi niyetle yapılıyor olsa da çocuğun hayatında olumsuz etkilere sahiptir. Helikopter ebeveynlik kavramını ebeveynler açısından ele alacak olursak; bir ebeveyn için sürekli çocuğuna odaklanmak, daima onu koruyup kollamak ve kontrol etmek hayat tatmini sağlıyor olabilir.

Helikopter Ebeveynliğin Çocuk Gelişimine Etkileri

Erken çocukluk döneminde ebeveynler ile yaşanan deneyimler ilerleyen dönemlerimizi etkiliyor. Helikopter ebeveynlere sahip çocuklar hayatlarının her alanına ve karar verme süreçlerine sürekli müdahale edildiği için bir çok konuda sorun yaşamaktadırlar. Kısacası hayata hazırlıksız yakalanmaktadırlar.

Başka bir olumsuz etki de çocuğun üzerinde sürekli hissettiği baskı ve korumacı tavır çocukta kaygıya sebep olmaktadır. Helikopter ebeveyn tutumuna sahip anne ve babalar iyi niyetli olsalar bile bu tutumun çocuklarda olumsuz etkileri olduğu yapılan araştırmalarda gözlemlenmiştir. Çocuklarda anksiyete, içe kapanma, depresif davranışlar, okulda fiziksel aktivitelerden kaçınma, sosyal katılım yetersizliği, problem çözme becerisinde yetersizlik gözlemlenmiştir.

Üniversite öğrencileriyle yapılan bir araştırmada ise helikopter ebeveynlere sahip olan çocuklarda daha yüksek anksiyete ve depresyon görülüyor ve hayattan daha az tatmin oluyorlar. Helikopter ebeveynlere sahip olan bu üniversite öğrencileri kendilerini yetersiz ve yeteneksiz görüyorlar. Başka bir araştırmada ise yine üniversite öğrencilerinin kendi özgüvenlerini arttıracak aktiviteleri, keyif verecek aktivitelere tercih ettiklerini gösteriyor. Genç yetişkinlerde ise yüksek narsizim seviyesi ve uyumsuz başa çıkma stratejileri (içselleştirme, uzaklaşma vb.) görülmektedir. Bu etkisiz başa çıkma becerileri artan stres ve anksiyete ile ilişkilendirilmektedir. Bu araştırmalardan da görüldüğü üzere helikopter ebeveynlere sahip çocuklar kendilerini hayatta daha çaresiz ve yetersiz hissediyorlar.

Son olarak, kendi benliklerini tam olarak oluşturabilen mutlu, başarılı, güçlü ve bağımsız bireyler yetiştirebilmek için ebeveynler çocukların hayatlarındaki yerlerini sağlam bir şekilde korurken bunu doğru sınırlar içerisinde, sevecen ve sıcak bir yapmaya özen göstermeleri gerekmektedir.