Fistül nedir?
Fistül terimi Latincede tüp anlamına gelen fistula kelimesinden türetilmiştir. Fistül
genellikle iç organlar ve vücut yüzeyi arasında yer alan bağlantılara denilir. Bir
organın yaralanması ya da iltihaplanması sonucunda fistüller ortaya çıkabilir. Fistül iki
organ veya damar arasında oluşan anormal, tüp benzeri bir bağlantıdır, örnek
verecek olursak bağırsağın ucu ile anüsün yakınında ki deri arasındadır. Ya da
bağırsak ile vajina arasındadır.
Fistül çeşitleri nelerdir?
Fistül, vücudun herhangi bir yerinde görülebilir; ancak en yaygın olarak bağırsak ve
anüste gelişir. İdrar yollarında da çeşitli organlara açılan fistüller gelişebilir.
Anal fistül
Anal fistül, Anal fistül anüsün iç yüzü ile anüsün dışındaki cilt arasında abseli, kanal
şeklinde olan doğal olmayan bir bağlantıdır. Tek bir kanal şeklinde olabileceği gibi
ağaç dalı şeklinde birkaç kanaldan oluşabilir. Karıncanın toprak altında yaptığı yolları
andırır. Ancak burada bu kanalların geçtiği yerler çok önemlidir, çünkü bu bölgede
fonksiyonları açısından insan yaşamını etkileyen çok önemli kaslar vardır. Fistül bir
kere meydana gelmişse, artık sürekli iltihap akacak demektir. Kendiliğinden
düzelmesi çok nadirdir, mutlaka tedavi gerektirir.
Anal fistülün en önemli nedeni makat çevresinde gelişen apse ve enfeksiyonlardır.
Anal fistül belirtileri
Makatta ve çevresinde ağrı, şişkinlik
Makatta kaşıntı ve yanma
Oturmakta güçlük
Makatta kızarıklık
Makattan dolgunluk hissi
Makat çevresinde kötü kokulu ve kanlı akıntı
İç çamaşırda kirlenme
Apse varsa makat etrafında şişme, kızarıklık ve ısı artışı
Ağrılı idrar yapma
Kabızlık
Fistülün ucu makat yakınında küçük bir delik şeklinde görülebilir, ancak bunu hastanın
kendisinin görmesi zor olabilir.
Fistül tanısı nasıl konur?
Fistül hastalığı genellikle uzman bir proktoloji hekimi tarafından hastanın şikayetleri
dinlenerek ve fiziki muayene yapılarak konulur. Absenin kesildiği zamanlarda ya da
fistül deliğinin anüsün iç kısmında olduğu durumlarda hastalara bazı görüntüleme
tetkikleri yapmak gerekebilir. Hastalığın yaygınlığı, fistül yolunun nereye gittiği, içerde
bir apse odağı olup olmadığı ya da başka bir hastalık sebebiyle fistül olup olmadığını
belirlemek için MR ve kolonoskopi gibi bazı tetkikler yapılabilir. Eğer basit fistül ise,
kolonoskopi yapılmayabilir. Ama tekrarlamış fistül ise veya altta yatan başka bir
hastalık olduğundan endişe ediyorsak kolonoskopi yaptırmak yararlıdır.
Fistül tedavisi nasıl yapılır?
Bulunulan bölgeye ve ciddiyet durumuna göre tedavi yöntemleri değişiklik gösterir.
Antibiyotik kullanımı ve ilaç tedavisi kullanılan yöntemlerdendir. Bazı durumlarda
küçük fistüllere sokulan tüp “katater” kullanılarak da tedavi edilir. Katater ile fistül
boşaltılır ve enfeksiyon kontrol altına alınır. Tedaviye cevap vermeyen olgularda ise
cerrahi işlemle fistül kapatılabilir ya da çıkartılabilmektedir.
Cerrahi Tedavi
Fistülün cerrahi tedavisinde fistül traktı adı verilen odacığa ilgili alet ile kanal açılır ve
içinde iltihap bulunan kanalın içi temizlenir ve kazınma işlemi gerçekleştirilir. Bu işlem
sırasında anal kaslar da etkilenecektir. Bu etkilenmenin büyüklüğü, cerrahın deneyimi
ve bilgisi ile ilişkilidir.
Ameliyat sırasında, anestezi altındaki hastanın makatı tıbbi bir cihaz ile açıldıktan
sonra, fistülün deriye yakın dış ağzından oksijenli su verilerek makatın iç ağzının yeri
doğrulanır. Stile adı verilen özel metal tel yardımı ile de fistül traktının seyri belirlenir.
Ardından ameliyat sonrası etkilenecek kas miktarı tahmin edilir ve ameliyat
gerçekleştirilir.
Fistülün çok uzun olduğu durumlarda barsaktan deriye doğru kaydırılarak uygulanan
tedavi, fistülün kesilip çıkarılması ve fistül içine halka/küpe şeklinde yerleştirilen ince
bir ip uygulaması gibi ,daha komplike cerrahi işlemler yapılabilir.
Anal fistül ameliyatında cerrahi müdahaleye bağlı komplikasyonlar gelişebilir.
Ameliyata bağlı oluşan komplikasyonlar şöyledir;
Anal fistül hastalığı ameliyatından sonra makat bölgesinde enfeksiyon riski
görülebilir.
Anal fistül yani makat fistülü tedavisinden sonra hastalık nüks edebilir.
Hastalar tekrar anal fistül ile karşılaşabilir.
Anal fistül ameliyatı sonrasında hastalarda akıntı şikâyeti olabilir. 2 ile 4 hafta
kadar makatta akıntı görülebilir.
Cerrahi müdahale sırasında iç sfinkter kasının kesilmesi ile hasta da gaz ve
dışkı kaçırma durumu gelişebilir.
Hastanın iyileşme sürecinde kanama ve ağrı şikayetleri olabilir.
Anal fistül ameliyatı sonrasında hastanın vücut ve bağışıklık sisteminin
direncine bağlı iyileşme süreci uzayabilir.
Lazer ile Tedavi
Fistül tedavisi hastalığın durumuna göre Lazerle ameliyatsız şekilde yapılmaktadır.
Daha doğrusu hastalığın karışık ya da basit oluşuna bakarak tedavi yöntemi
belirlenmektedir. Lazer tedavisi, anal fistüllerin tedavisinde son 10 yılda çok yoğun
kullanılan ve fistül tedavisi sonrası gaz ve dışkı kaçırma riskini en aza indiren, yüz
güldürücü sonuçları olan bir tedavidir. Ayrıca daha az ağrı çabuk iyileşme ve
enfeksiyon riskinin az olması gibi, bilimsel yönden ispatlanmış avantajları vardır. Anal
fistülde lazer tedavisi yapılan hastalar genellikle aynı gün eve gönderilmekte ve gün
içinde normal hayatına dönebilmektedir.