Erken boşalma DSM-V’te (Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı) eşli cinsel etkinlik sırasında, sürekli ya da yineleyici olarak, vajinaya girdikten sonra yaklaşık bir dakika icinde ve kişinin isteğinden önce boşalması olarak açıklanır. Uluslararası Cinsel Tıp Derneği, 2013’te hem yaşam boyu hem de edinsel erken boşalma için şöyle birleşik bir tanım önermiştir: >> “İlk cinsel deneyimden beri var olmak üzere boşalmanın vajinal girişten önce veya girişten sonra 1 dakika içerisinde olması (yaşam boyu erken boşalma); >> daha önce iyi bir boşalma deneyimine sahipken yaşamın ilerleyen bir döneminde sıklıkla 3 dakika veya daha az olmak üzere boşalma süresinde klinik olarak belirgin bir düşüş olması (edinsel erken boşalma). >> Tüm ya da neredeyse tüm vajinal girişlerde boşalmayı geciktirebilmede yetersizlik olması. >> Sıkıntı, rahatsızlık, hüsran ve/veya cinsel yakınlıktan kaçınma gibi olumsuz kişisel sonuçlar olması. Tanı nasıl konur? DSM-V’e göre; 1. Tanı belirtilerinin en az, yaklaşık altı aydır sürmesi ve her cinsel etkinlikte ya da neredeyse her cinsel etkinlikte (yaklaşık % 75-100’unde) (belirli durumlarda ya da yaygın ise her durumda) olmalıdır. 2. Tanı ölçütündeki belirtiler, kişide, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya neden olmalı. 3. Bu cinsel işlev bozukluğu, cinsel kökenli olmayan bir ruhsal bozuklukla daha iyi acıklanamaz ya da ağır bir ilişki bozukluğundan ya da gerginlik yaratıcı önemli başka etkenlerden kaynaklanmamalı ve bir maddeye/ilaca ya da başka bir sağlık durumuna bağlı olmamalı. Türleri Erken boşalmanın ne sıklıkta, hangi durumlarda ve ne zaman başlayıp devam ettiği problem ve tedavi için önemlidir. Yaşam Boyu: kişinin cinsel açıdan etkin olduğundan beri var olması Edinsel: Oldukça olağan bir cinsel işlevsellik evresinden sonra başlaması Yaygın: Belirli tür uyarımlar, durumlar ya da eşlerle sınırlı olmaması Durumsal: Yalnızca belirli tür uyarımlar, durumlar ya da eşlerle ortaya cıkar. Ağır olmayan: Vajinaya girdikten sonra 30 saniye-bir dakika icinde boşalma olur. Orta derecede: Vajinaya girdikten sonra 15-30 saniye icinde boşalma olur. Ağır: Cinsel etkinlikten önce, cinsel etkinliğin başında ya da vajinaya girdikten sonra 15 saniye icinde boşalma olur. Sıklığı? Erken boşalma erkeklerde en sık rastlanılan cinsel işlev bozukluğudur. Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda çeşitli araştırma ve kaynaklarda değişmekle birlikle ortalama dünyada %20 ila %30, Türkiye’de ise %25 %35 arası civarında olduğu söylenebilir. Erken Boşalma Bir Kişide Nasıl Seyreder? Bu durumun zamanla düzeleceğini düşünebilir ancak hayal kırıklığı ile sonuçlanarak kişinin kendisini yetersiz hisstmesine neden olabilir. Gün içinde erken boşalma ile ilgili düşünceler, cinsel performansı ile uğraşma ve bu konuda huzursuzluk ile tekrar aynı şekilde erkek boşalacağı korkusu oluşabilir. İlişki sırasında aklına farklı şeyler getirmeye çalışmak, dikkatini dağıtmak, sevişmeden birleşme yaşamak, cinsel ilişki öncesinde mastürbasyon yapmak gibi yöntemler denemesine karşın sorun devam edebilir. Sorun devam ettikçe kendisine olan güveni daha da azalarak kendisini “yarım erkek, erkekliğini yapamamak” olarak görmeye başlayabilir. Zamanla cinselliğe olan ilgisi azalabilir ve cinsellikten kaçınma davranışları (eve geç gelme, yatağa geç gitme vb cinsel yakınlığı başlatacak ortamdan uzak durma gibi davranışlar) gösterebilir. Partnerinin erken boşalma karşısındaki davranış ve tutumları kendisini daha da rahatsız ederek küçüksenmiş hissedebilir. Bu durumdan utandığı için bir destek sürecine başlamaktan geri durabilir. Nedenleri Erken boşalmanın nedenlerini açıklamaya yönelik çeşitli biyolojik ve psikolojik teoriler olmakla birlikle tek ve kesin nedeni olduğunun söylenmesi doğru değildir. Psikolojik teoriler erken boşalmanın, boşalma ile ilgili duyumların farkındalığındaki yetersizliğe (Kaplan 1989) veya erken dönemdeki yaşantılara bağlı olarak gelişen bir koşullanma olduğuna dayanmaktadır (Masters ve Johnson 1970). Erken boşalmanın oluşmasına neden olan bazı etkenler şunlar olabilir: Boşalmayı kontrol altına almayı gücleştiren cinsel eyleme yonelik kaygı bunların başında gelmektedir. Örneğin cinsel eylemin çabuk bitmesini isteyen bir hayat kadını ile birliktelik kurmak (çoğunlukla ilk ilişki) Cinsel başarıya ilişkin mükemmelliyetçilik Kişiler arası aşırı duyarlılık Cinsel suçluluk ve cinsel utanç Cinsellik algısının penis-vajina birleşimi ve boşalma üzerinden şekillenmesi Kişinin partnerini bilinçdışı olarak cezalandırması Nörobiyolojik yaklaşım erken boşalma için motor öğrenmeden söz eder. Boşalmayı kontrol etmek bir beceridir ve öğrenme sürecinde ilk cinsel yaşantı ve kaygı ile bu öğrenmenin bozulması Fizyolojik araştırma bulguları erken boşalmayı yaşam boyu yaşayan erkeklerde bulbokavernoz yansı siniri gecikme süresinin daha kısa olduğunu belirtmekte  Bazı erkeklerin sempatik uyarılmaya yapısal olarak daha duyarlı olması Genetik yaklaşım, son dönemlerde erken boşalmada genetiğin, toplumlar ve kültürler arasında farklılık olabileceği görüşüdür. Bu yaklaşımda, boşalmanın, cinsel uyarılmanın genetik olarak belirlenmiş bir boşalma “eşiği” veya “ayar noktası” elde ettiği zaman gerçekleştiği düşünülmektedir. Sonuçları Erken boşalma ile birlikte hem erkek hem de partnerinin yaşam kalitelerinde bozulmalar olmaktadır. Erkeklerin kendilik imgeleri ve cinsel özgüvenleri bozulmakta; cinsellikten ve de yakın ilişkiler kurmaktan kaçınmaktadırlar. Çiftlerde cinsel tatmin azalmakta, birliktelikte ani ayrılıklar olabilmektedir.  Ayrıca kadınlar partnerlerine karşı kendilerine önem vermedikleri, durumun üstesinde gelmek için yeterince uğraşmadıkları için öfke duymakta, erkekler ise sıkıntılarının anlaşılmadığını düşünmektedir. Tedavi? Erken boşalmanın tedavisinde farklı yöntemler uygulanabilir. Burada çoğunlukla kullanılan ve tedavide olumlu sonuçları yüksek olan bilişsel davranışsal yöntemden kısaca bahsedilecektir. Bilişsel davranışçı yaklaşıma göre erken boşalmanın gelişiminden ve bu durumun sürmesinden boşalmayı kontrol edememe anksiyetesi ve yetersizlik düşüncelerinin sorumlu olduğu düşünülmektedir. Erkek yüksek bir uyarım seviyesine geldiğinde boşalacağı endişesi yaşamakta ve bu da erken boşalmayı tetiklemektedir. Masters ve Johnson erken boşalmayı klasik koşullanmaya dayandırmıştır. Masturbasyon ya da cinsel ilişki sırasında yakalanma korkusu, anksiyete, suçluluk düşünceleri nedeni ile acele edildiğinde hızlı bir boşalma gerçekleşir ve birey bu deneyimle erken boşalmaya koşullanır. Semans tedavi için temelde erkeğin, boşalma anından önce ortaya çıkan fiziksel ve duyumsal belirtilere odaklanarak bunları tanımasını hedefleyen, davranışçı bir teknik olan “dur-başla” tekniğini geliştirmiştir. Bu yaklaşımı kullanan tedavi sürecinde kabaca şunlar yapılmaktadır: Tıbbi tetkiklerin yapılması (durum psikolojik ise cinsel terapiye başlanır) Çiflerin ilişkisel ve cinsel öykülerinin alınması Cinsel birleşmenin yasaklanması (cinsel perhiz) Psikoeğitim (yanlış ve eksik öğrenmelerin düzeltilmesi ve doğru bilgilerin edinilmesi) Duyusal odaklanma egzersizleri Kademeli yaklaşma (adım adım çözüme varmak için aşamaların takip edilmesi) Kegel egzersizleri, nefes egzersizleri, durma tekrar başlama yöntemi Tedavi çift olarak iki kişi ile gerçekleştirilir. Süreç aşamalara bağlı olarak aşamanın gerekleri yapıldıktan sonra tekrar seansa devam edilir (seanslar arası iki gün olabileceği gibi bir hafta da olabilir). Erken boşalma ile ilgili bilişsel çarpıtmalar Althof (2009) erken boşalmada cinsel işlevlere olumsuz etki eden 8 tip bilişsel çarpıtmayı şöyle belirtmektedir. Bu bilişsel çarpıtmalar çoğunlukla cinsel mitler olarak ifade edilmekte, hem ilişkiyi hem de tedavi sürecini etkilemektedir (Akt: Akkoyunlu, Türkçapar ve Akkoyunlu, 2013). Bunlar: Bunlar ya hep ya hiç şeklinde düşünme (erken boşaldığım için bir hiçim) Aşırı genelleme (dün erken boşaldıysam bu gece de erken boşalırım) Olumluyu yok sayma (eşim ilişkimizin iyi olduğunu söylüyor çünkü beni üzmek istemiyor) Zihin okuma (sormama gerek yok onun dün gece ne hissettiğini biliyorum) Falcılık (işlerin bu gece kötü gideceğini biliyorum) Duygusal çıkarsama (bir erkek bir şey hissediyor ise bu doğrudur) Koşulsuz zorunluluklar (-meli, -malı ifadelerinin erkeğin bilişsel süreçlerini işgal etmesi) ve Felaketleştirmedir (bu gece başarısız olacağım ve partnerim beni terk edecek) Yararlanılan Kaynaklar Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Olcutleri Başvuru Elkitabı’ndan, cev. Koroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2013. Akkoyunlu, S., Türkçapar, M., H., & Akkoyunlu C. (2013).Prematüre Ejakülasyon ve Bilişsel Yöntemlerin Kullanılması. Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy and Research 2013, 2: 47-52 Cüceloğlu, E. A., Hoşrik, M. E., Ak, M., & Bozkurt, A. (2012). Sünnet Yaşının Erken Boşalma Üzerindeki Etkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 2012;23(2): 99-107 Danışman-Sonkurt, M. (2019). Erken boşalma etiyolojisinde gen polimorfizmleri. Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi. Semans JH. Premature ejaculation: a new approach. South Med J. 1956;49(4):353-358.