DEHB olup olmadığını nasıl anlarım?

Odaklanmakta zorluk çektiğiniz oluyor mu? Çoğumuz bazen elimizdeki göreve odaklanmakta zorluk çekiyoruz. Bu, özellikle sürekli zihinsel çaba gerektiren veya daha az zevkli bulduğumuz görevler için geçerlidir. Odaklanmada zorluk sık sık yaşanır ve daha önemli kesintilere neden olur.

Konsantrasyon güçlüğüne ne sebep olur?

Birçok sorun konsantrasyonun bozulmasına neden olabilir. Daha yaygın nedenler arasında yaşam tarzı sorunları yer alır. Özellikle zayıf uyku veya diyet, dehidrasyon, yorgunluk veya egzersiz eksikliğini göz önünde bulundurun. Ayrıca, stresi, aşırı çalışmayı veya dinlenme eksikliğini veya yapılandırılmamış kontrolsüz ve verimsiz geçirdiğiniz zamanları değerlendirin.

Bazı durumlarda, bozulan konsantrasyona depresyon veya TSSB veya OKB gibi altta yatan bir ruh hali veya kaygı bozukluğu neden olur. Tiroid bozukluğu gibi altta yatan tıbbi durumlar da konsantre olma güçlüklerinden sorumlu olabilir. Diğer durumlarda, bozulan konsantrasyonun nedeni bilişsel bozukluk veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olabilir.

Konsantrasyonun bozulmasına neden olan tüm bu potansiyel sebeplerle, birisi odaklanamamalarına neyin sebep olduğunu nasıl belirleyebilir?

Değerlendirilecek ilk şey yaşam tarzınızdır. Çok stresli veya çok mu çalıştınız? Dinlenme ve kişisel bakım için zaman mı planlıyorsunuz? Makul bir şekilde yemek yiyor ve yeterince su içiyor musunuz? haftada en az iki veya üç kez egzersiz yapıyor musunuz? 

Önce olası yaşam tarzı endişelerini ele almaya çalışın. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, konsantre olma yeteneğinizde önemli gelişmelere yol açabilir. 

En son ne zaman yıllık fiziksel ve kan tahlili yaptırdınız? 

Endişeleri bir doktorla konsantrasyonla tartışmak önemlidir. Bir doktor, konsantrasyonunuzun bozulmasına katkıda bulunan herhangi bir biyolojik veya tıbbi nedeni ortadan kaldırmanıza yardımcı olabilir. Herhangi bir kaza veya kafa travması geçirip geçirmediğinizi değerlendirmeyi unutmayın.

Anksiyete, depresif ruh hali veya travma gibi altta yatan psikolojik bir etkenden şüpheleniyorsanız, bir psikolog veya bir terapiste görünebilirsiniz. 

Peki ya DEHB?

Bazı insanlar için konsantrasyondaki bozulmalara DEHB neden olur. Çocukların yaklaşık %11’inde DEHB vardır. DEHB semptomlarının ortalama başlangıç ​​yaşı altı olmasına rağmen, ergenlerde DEHB’nin yaşam boyu yaygınlık oranı %8,7’dir. Yetişkinlerde DEHB yaygınlık oranı %4,4’tür.

DEHB, beynin nasıl çalıştığını etkileyen nörolojik bir hastalıktır. Özellikle DEHB yürütücü işlevlerde kalıcı bozulmalara yol açar. Yürütücü işlevlerin kesintiye uğraması, görevleri başlatma ve bitirme, kendini izleme, yönergeleri takip etme, hayal kırıklığını tolere etme vb. becerilerinde azalma olarak görünebilir.

Üç tip DEHB vardır. İlk tip, esas olarak odaklanma ve konsantrasyonla ilgili zorluklarla karakterize edilir, çünkü bazı insanlar dikkat sorunları yaşarken hiperaktivite sorunları yaşamazlar. Bu tip DEHB, “dikkatsiz” tip veya ADD’dir. 

İkinci tip DEHB, dikkat sorunlarının olmamasını içerir ve birincil endişe, hiperaktivite ve dürtü kontrol sorunlarıdır. Bu tip DEHB, hiperaktif tip olan DEHB olarak bilinir.

Hem dikkatsizlik hem de hiperaktivite, üçüncü tip DEHB’yi karakterize eder. Bu tür DEHB, birleşik tip olan DEHB olarak bilinir. 

DEHB için değerlendirme :

DEHB, nörodavranışsal bir bozukluk olarak kabul edilir. DEHB, beyin geliştikçe çocuklukta gelişen bir durumdur ve DEHB yetişkinlikte başlamaz. Semptomlar diğer durumlarla örtüşebileceği veya hafif olabileceği için bazen AHDH tanısı yetişkinliğe kadar konulamaz.

DEHB’yi yalnızca bir doktor, psikiyatrist veya psikoloğun teşhis edebileceğine dikkat etmek önemlidir. Çakışan pek çok koşul veya endişe, dikkatsizlik dahilindeki sorunlara katkıda bulunabileceğinden, kapsamlı bir DEHB değerlendirmesi esastır.

Bir klinisyen DEHB için değerlendirme yaptığında, her bir dikkatsizlik ve hiperaktivite/dürtüsellik alanında 6 veya daha fazla semptomun varlığını değerlendirir. Semptomlar en az altı aydır mevcut olmalı ve şunları içermelidir:

Dikkatsizlik

• Çoğu zaman dikkati görevler üzerinde sürdürmekte güçlük çeker.
• Genellikle ayrıntılara dikkat etmemek veya dikkatsizce hatalar yapmak.
• Çoğu zaman kendisiyle konuşulduğu zaman dinlememek veya dikkatini vermemek.
• Genellikle talimatları takip etmemek veya görevleri, görevleri veya işi tamamlamamak.
• Genellikle görevleri ve etkinlikleri organize etmede sorun yaşarlar.
• Sürekli zihinsel çaba gerektiren görevlerden sıklıkla kaçınmak veya hiç hoşlanmamak.
• İş veya okul malzemeleri, telefonlar, cüzdanlar, anahtarlar vb. gibi önemli görevler veya etkinlikler için gerekli olan şeyleri sıklıkla kaybetmek.
• Çoğu zaman kolayca dikkati dağılır.
• Günlük aktivitelerde genellikle unutkanlık.

Hiperaktivite/ dürtüsellik

• Çoğu zaman kıpırdanmak, ellerini veya ayaklarını yere vurmak veya oturduğu yerde kıvranmak.
• Genellikle oturması beklendiğinde bir koltuk bırakmak.
• Genellikle uygun olmayan durumlarda koşmak veya tırmanmak veya sıklıkla çok huzursuz hissetmek.
• Genellikle sessizce oyun oynayamama veya boş zaman etkinliklerine katılamama.
• Genellikle “hareket halindeyken” veya “motor tarafından sürülüyormuş” gibi davranarak.
• Genellikle aşırı konuşmak.
• Genellikle bir soru tamamlanmadan önce bir cevabı bulanıklaştırır.
• Genellikle sıralarını beklemekte zorlanırlar.
• Genellikle başkalarının sözünü kesmek veya izinsiz girmek.

Her kriterde yeterli semptom yaşamanın yanı sıra, semptomların 12 yaşından önce de mevcut olması gerekir .

DEHB tanısı almak için belirtilerin birden fazla ortamda ortaya çıkması gerekir. Okul, iş, ev, sosyal durumları veya toplum içinde dışarıyı içerebilir. Bir DEHB teşhisinin uygun olması için, bir kişinin semptomlarının yaşam kalitesini veya işleyişini de önemli ölçüde düşürmesi gerekir. DEHB belirtileri, TSSB veya Majör Depresyon gibi başka bir ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz.

DEHB’m olduğunu düşünürsem ne yapmalıyım?

İlk olarak, kendi kendine teşhis koymaya çalışmayın. Uygun DEHB teşhisi karmaşıktır ve birkaç süreci içerir.  

DEHB’ye sahip olabileceğinizden şüpheleniyorsanız, daha fazla tarama ve değerlendirme yapmak için bir psikolog arayın. 12 yaşından önce yönetici işlev becerilerinde bozulma olduğuna dair rapor kartları veya bir tür yazılı onay toplayın. 

Kaliteli bir değerlendirmeye katılıyorsanız, değerlendirme için en az 2-3 seansa katılmayı bekleyin. Bir ebeveynin veya partnerin katılması teşvik edilir. İlk veya iki seans genellikle ruh hali ve anksiyete bozuklukları dahil diğer nedenleri taramak ve DIVA gibi bir teşhis görüşmesini tamamlamak için kullanılır. BRIEF gibi standartlaştırılmış bir önlem sıklıkla uygulanır. Geri bildirim sağlamak, bir tanıyı doğrulamak ve tedavi veya semptom yönetimi önerileri sağlamak için genellikle bir takip oturumu planlanır.