Psikoterapi, sizce de günlük hayatımızda daha fazla duymaya başladığımız, birçok insanın hakkında fikir sahibi olduğu bir kavram haline gelmedi mi? Filmlerden, dizilerden ya da bir tanıdığımızın tecrübesinden edindiğimiz bu bilgilerle bile bazen hakkında kanaat getirebiliyoruz. Bu bilgiler bizlere zaman zaman ışık tutsa da bazen de önyargılarımızın başlangıcını oluşturabiliyor. Oysaki bir psikoterapi sürecinin başarı ve devamlılığını etkileyen birden fazla parametre söz konusudur. Bu sebeple, her psikoterapi süreci tıpkı her insan gibi biriciktir. Danışanın hangi değişim aşamasında olduğunu belirlemek biz psikologlar için bireyin psikoterapi sürecinin nasıl ilerleyeceğine dair yol gösterici bir veridir. Bu yazımda psikoterapilerdeki değişim aşamalarından sizlere bahsetmemdeki amaç; eğer bir psikoterapi sürecindeyseniz aşamalara kısaca göz attıktan sonra bulunduğunuz basamağı değerlendirebilmeniz olacaktır. Değişim ve gelişim için hem danışanın hem de terapistin aynı ortak hedef doğrultusunda ilerlemesi süreci olumlu bir şekilde etkileyecektir. Acaba sizler değişimin hangi basamağındasınız? 1) Tasarlama Öncesi Dönem Bireyin sorununa yönelik farkındalığı ya hiç yoktur ya da çok azdır. Davranışlarını değiştirmeye dair niyeti yoktur. Genellikle terapi sürecine başkaları yönlendirir. 'Bence benim herhangi bir sorunum yok. 2) Tasarlama Dönemi Kişi bir sorunu olduğunun farkındadır. Ancak harekete geçmeye hazır değildir. Bu aşamada çok uzun kalınabilir. 'Bir sorunum var ve bunu halletmem gerektiğini düşünüyorum' 3) Hazırlık Dönemi Kişi sorununun farkındadır. Sorunu değiştirmeye niyetlidir. Bu konuda bazı davranışçı adımları vardır. 4) Eylem Dönemi Sorun çözümü için davranışlarını, deneyimlerini, çevrelerini değiştirirler. Bunun için zaman enerji ve para harcarlar. Ancak değişimin uzun süreli olması önemlidir. 'Değişmek için çok uğraşıyorum ve bir şeyler yapıyorum.' 5) Sürdürme Dönemi Davranış değişimi tek başına yeterli değildir. Sürdürülüyor olması gerekmektedir. Terapi seansları sonlansa bile kontrol seansları düzenlenir. Burada bahsedilen sonlandırma; sorunların sıfırlanması değil, günlük hayattaki işlevselliğin kazınılmış olması ve kişinin yaşadığı durumu yönetebiliyor olmasıdır. 6) Geri Dönme Belirtilerin geri gelmesi ile eski duruma geri dönme. Sorunların tekrarlanması. Sorunlar elbette ki tekrarlanacak, kişi önceki terapi süreçlerinde öğrendikleri ile bunların üstesinden gelebilir, gelemediği anlarda tekrar yardım alması çok normal bir durumdur. Umutsuzluğa kapıldığı anlarda bunu kendisine hatırlatarak terapistti ile iletişime geçiyor olması çok önemlidir. Sizin de tahmin edeceğiniz gibi verimli bir psikoterapi süreci için danışanın en azından Hazırlık döneminde olması önem arz etmektedir. Eylem dönemi ile sorun üzerinde çalışmaya başlanır. Sürdürme dönemi ile değişim içselleştirilir. Hayat sürecinde karşılaştığımız her şey gibi sorunlarımızla da birçok kez karşılaşacağız bu noktada terapi sürecinde edindiğimiz kaynaklarımız ve işlevsel başa çıkma stratejilerimizle bu sorunların üstesinden gelebiliriz. Ama hayat her zaman bu stratejileri yürütebileceğimiz anlardan oluşmaz. Bu noktada tekrar yardım almak aklımıza getirmemiz gereken en önemli başa çıkma stratejisidir. Bizleri başarısızlık, umutsuzluk, yenilgi gibi yoğun ve olumsuz hislere sürüklemesine izin vermeden...