Geniz eti büyümesi çocuklarda sık görülen ve zamanında tedavi edilmediği takdirde ciddi sorunlara yol açabilen bir erken çocukluk dönemi rahatsızlığıdır. Doğru tanı sonrasında gecikmeden tedavisinin yapılması çocuğunuzun sağlıklı gelişimi açısından son derece önemli. Üst solunum yolları nefes alma esnasında sürekli olarak mikroorganizmalarla temas halindedir. Nazofarenks denilen geniz bölgesinde mukoza altında, burundan gelen mikroplarla mücadele eden çok sayıda lenfoid oluşumlar mevcuttur. Nazofarenks burun kanallarının arka tarafta açıldığı odacıktır. Pasif sigara içiciliği; yani anne babanın sigara içmesi, alerji ve özellikle mikroorganizmaların tekrarlayan temaslarına maruz kalma neticesinde (sık geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonları) bu lenfoid oluşumlar büyüyerek geniz etini oluşturur. Geniz eti 4-7 yaş civarında maksimum büyüklüğüne erişir ve bu yaştan sonra genellikle büyümez. Yaşla birlikte çocuğun başı büyüyeceğinden ileri yaşlarda relatif olarak nispeten küçük kalır. Özellikle yuvaya giden çocukların sürekli olarak birbirlerini enfekte etmeleri sonucu geniz eti sıklığı okul öncesi dönemde artış göstermektedir. Nasıl problem yaratır? Geniz eti iki ana nedenle sorun yaratmaktadır: Birincisi; çok büyüdüğünde mekanik olarak genizi kapatır ve solunum havasının akciğere ulaşmasını engeller, tıkayıcı uyku apnesi denilen uykuda solunumun duraklamasına kadar varan ciddi problemlere neden olabilir. İkinci olarak; tıkayıcı özelliğinden bağımsız olmak üzere geniz eti mikroplarla istila edildiğinde bir çöplük gibi onların büyümesine ortam hazırlar. Bu durum, geniz etinin yerleştiği anatomik bölüm tam bir kavşak olduğundan, üst ve alt solunum yollarında tekrarlayan enfeksiyonlara sebep olur. Problemin uzun sürmesi sonucunda çocuklarda uzun ve ince yüz yapısı, yüksek damak, üst çenenin öne doğru büyümesi, ağızın sürekli açık olması hali, bozuk dişler ve göz altlarında çöküklükle karakterize “adenoid yüz” denilen tipik bir yüz ifadesi ortaya çıkar. Yukarıda sayılan iki ana neden sonrası çocuklarda; tıkayıcı uyku apnesi, üst solunum yolu direnç sendromu, horlama, burun tıkanıklığı ve ağız solunumu, yutma ve konuşma bozukluğu, tat ve koku almada azalma, orta kulakta sıvı toplanması, orta kulak iltihabı, işitmede azalma, anormal yüz ve diş gelişimi, büyüme ve gelişme geriliği, gece altına işeme, sinüzit, bademcik iltihabı, farenjit, ses teli iltihabı (larenjit), akciğer iltihabları (bronşit, zatürre), pulmoner hipertansiyon, kor pulmonale, huzursuzluk-asabiyet, dikkat dağınıklığı ve buna bağlı ders başarısında azalma gibi problemlerle karşılaşılır. Nasıl tanı konur? Yukarıda saydığımız problemlerle kliniğe müracaat eden çocuk hastaların burundan endoskopik muayenesi sonucu genizdeki dokunun anormal görünümü ya da radyografik görüntüleme ile tanı konur. Eskiden parmakla tuşe denilen manevra yapılarak geniz eti varlığı araştırılırdı. Parmakla muayene çocuk için travmatik ve acı verici bir işlem olup yapılmamalıdır. Bilindiği üzere radyografik görüntülemenin çocuk için radyasyon dezavantajı vardır. Bu nedenle çocuk endoskopik muayeneye uyum sağladığı müddetçe film çektirmemekteyiz. Endoskop ile bakının üstünlüğü dokunun niteliğinin gözlenebilmesi ve tümör, kist ve benzeri lezyonlardan ayırıcı tanısının yapılabilmesine imkan tanımasıdır. Ne zaman ameliyat yapılmalıdır? Doğru endikasyon konulduğunda her yaşta ameliyat yapılabilir. Dünya literatüründe altı aylıktan itibaren bu ameliyatın yapıldığı bildirilmektedir. Benim en küçük olgularım 9 ve 11 aylık iki toraman oğlan çocuğu idi. Meslek pratiğimde gördüğüm en büyük geniz eti bu hastalarımda mevcut idi ve her ikisini de iki yıl sonra ciddi manada sağlıklı olarak gözlemledim. Eskiden anestezinin komplikasyonlarından daha çok çekinildiği için 3 yaş sonrası kriter olarak kullanılmakta idi. Bugün daha modern tıbbi cihazlar ve yeni nesil anestezi ilaçları ile çocuklarda daha güvenli cerrahi yapılabilmektedir. Ameliyatın riskleri nelerdir? Çok nadir olmakla birlikte anesteziye bağlı komplikasyonlar görülebilir. Ameliyat sonrası çok az sıklıkta kanama ve genizde yapışıklıklar olabilir. Çalışılan alan orta kulak boşluğunu genize bağlayan Östaki tüpünün ağzına yakın olduğundan buraya zarar verilirse orta kulakta havalanma problemleri ortaya çıkabilir. Ameliyat sonrası hastayı neler beklemektedir? Geniz eti ameliyatı hemen hemen bütün dünyada çocukluk döneminin en sık yapılan cerrahi işlemidir. Ameliyatın kendisi 10-15 dakika olup, ameliyathanede uyuma ve uyanma süresi dahil ortalama 30-45 dakika sürmektedir. Anesteziden uyanma sonrası yaklaşık 5 saatlik sürenin bitimini müteakiben çocuk yemeğini yedikten sonra hastalar taburcu edilir, ameliyat günü normal yaşantılarına devam ederler ve aynı gün çok sıcak ve katı olmamak kaydıyla herşeyi yiyebilirler. Çocuklar ameliyat yarasından ziyade anestezi sırasında kullanılan endotrakeal entübasyon tüpünden dolayı 2 gün boyunca, genizden ziyade boğazlarında ağrı duyabilirler. Ameliyatın doğası gereği açık yara olması münasebetiyle, enfeksiyon kapma riskinden ötürü çocukların en az bir hafta-on gün süreyle okula gitmemeleri uygun olur. Doğru tanı sonrasında uygun bir merkezde gecikmeden geniz eti cerrahisinin yapılması çocuğun sağlıklı gelişimi açısından son derece önemlidir.   Prof. Dr. Mustafa KAZKAYASI