Pandemi de evde kaldığımız süre boyunca ebeveynler çocuklarının gelişimine daha da dikkat eder oldular. Özellikle evden çalışan aileler çocuklarıyla daha sık vakit geçirdikleri için çocuklarındaki dil ve konuşma sorunlarını yakından gözlemlemeye başladılar. Çoğu ebeveynin akıllarında bir çok soru işareti olduğuna eminim. ‘‘Benim kızım 2 yaşında, konuşuyor ama 10 kelimesi var. Geri mi?’' ya da ‘‘Oğlum 3.5 yaşına geldi ama hala konuşması anlaşılır değil. Bir gecikme belirtisi mi acaba?’’ gibi kaygılı düşüncelere sahip bir çok danışan ebeveyn için normal dil ve konuşma gelişiminin özelliklerini ve gecikmiş dil ve konuşma belirtilerinin aslında neler olabileceğini açıklamak ve sizlere yol göstermek istiyorum. Göz teması söz öncesi iletişimin yapı taşlarından biridir. 6 aylık bir bebek çevresindeki bireylerle göz teması kurmaya başlar ve 9 aylık bir bebek göz teması kurmayı oturtmuş demektir. 9 ay ile 12 ay arasında ‘‘jargon’’ vari bir konuşma vardır ve bebekler anlamsız sesler çıkartır. 12’nci aya gelindiğinde biz bebeklerin mama, baba, dede gibi kelimeleri üretmeye başlarlar.  14-15 aylık bir çocuğun 4-5 tane kelimesi vardır ve basit komutları anlayabilir. 18 aylık bir çocukta söyleyebildiği 50 kelime vardır ve daha fazlasını anlayabilir. 18 aylık bir çocuğun dil ve konuşma gelişimi bu dönemden sonra hızlanmaya başlar. 2 yaşa gelindiğinde çocuğun kelime dağarcığında 200-300 kelime bulunur ve artık iki kelimeli cümleler kurarak kendini sözel olarak ifade edebilir. Konuşması da yabancılar tarafından %50 oranında anlaşılırdır. 3 yaşındaki bir çocuk artık bunlardan fazlasını yapar !  1000 kelime bilir, 3-4 kelimeli cümleler kurar, bir çok ünsüz sesi edinmiştir ve konuşması yabancılar tarafından %75 oranında anlaşılmaya başlar. 4 yaşında ise çocuk artık derdini daha net ve anlaşılır ifade etmeye başlar. Konuşmasının tamamı %90-100 oranında anlaşılmaktadır ve 5 ila 8 kelimeli cümleler kurar. ‘‘Neden ?’’ sorusunu anlar ve yanıtlayabilir.Yetişkin tarzında konuşabilir. Diğer çocuklarla ve yetişkinlerle kolayca iletişime girebilir. 5 yaşında bir çocuk okulda, dışarıda, evde neler yaşadığını anlatabilir ve hayal dünyasından hikayeler oluşturabilir. Karmaşık cümleler kurabilir. Cümlelerinde çeşitli sıfatları, zamirleri, zarfları ve bağlaçları kullanır. Yukarıda yer alan 0-5 yaş arası dil ve konuşma gelişim basamakları bizlere farklı yaşlardaki çocukların dil ve konuşma gelişimlerinin nasıl olması gerektiğini göstermektedir. Peki ya gecikmiş dil ve konuşmanın belirtileri nelerdir?  İşte! Gecikmiş Dil ve Konuşma Bozukluğunun Belirtileri… 12 aylık bir çocukta tekrar eden hecelerden oluşan basit kelimelerin olmaması, 18 aylık bir çocukta 50 kelimenin olmaması ve 18 aylık bir çocuğun dil ve konuşma gelişiminde ilerlemelerin olmaması, 2 yaşında bir çocuğun, 2 kelimeli cümleler kurmaması ve kelime kombinasyonları yapmaması, 3 yaşında bir çocuğun kullandığı kelimelerin kısıtlı olması, 3-4 kelimeli cümleler kurmaması, konuşma anlaşırlığının düşük olması, 4 yaşında bir çocuğun hala çoğu ünsüz sesi birbirinin yerine yanlış kullanması, konuşmasının tamamen anlaşılır olmaması, kısa cümleler kurması, işaret ederek iletişime geçmesi, 5 yaşında bir çocuğun 5N1K sorularına(Ne-Neden-Nerede-Ne zaman-Nasıl vb.) yanıt vermekte zorlanması, iletişime girmekten kaçınması, konuşmasının anlaşılır olmaması,  ’’kapı’’ yerine ‘’tapı’’, ‘’çiçek’’ yerine ‘’titet’’ demeye devam etmesi ve hala söylediklerini annesi ve babası dışında kimsenin anlamaması, Gecikmiş Dil ve Konuşma Bozukluğunun belirtilerindendir.  Peki böyle bir durumda aileler ne yapmalı ? Bir dil ve konuşma terapisti olarak siz değerli ailelere tavsiyem, çocuğunuz hangi yaş aralığında olursa olsun dil ve konuşma özelliklerinde bir gecikme ya da gerileme gözlemlediğinizde dil ve konuşma terapistinden yardım almanızdır. ‘‘Nasılsa geçer bekleyelim’’, ‘’Babası da geç konuşmuş zaten beklememiz yeterli’’ ‘‘Bir uzmana danışmadan önce kreşe verelim nasılsa akranlarıyla konuşur, düzelir’’ gibi düşüncelere kapılmak çocuğunuzun yerinde saymasına hatta daha da gerilemesine neden olabilir.  Unutmayın ! Erken tanı ve yönlendirme, çocuğunuzun kendini daha iyi ifade etmesine kapı aralayacaktır. Sağlıklı günler dilerim.