Uçurum Deneyi tam adıyla; Görsel Uçurum Deneyi, bebeklerin bilişini ve gelişimini birleştiren bir deneydir. Uçurum ve bebek aynı cümlede kullanıldığında büyük bir gerginliğe yol açabilir ama merak etmeyin, bir masa, karolar ve camdan oluşan bir düzenek ile bebeklerin tepkileri test edildi. Katılımcılar yalnızca bebekler değildi, deneyde bebeklerin yanında çeşitli hayvanlarla da katılımcı olarak kullanılmıştır
Bu deney, Eleanor J. Gibson ve Richard D. Walk kontrolünde gerçekleştirilmiştir. Gibson ve Walk’a göre; bebeklerin yaşları deneyde bir değişken olarak ele alınmıştır, hipotezlerine göre ise bebekler karşıya geçmelidir çünkü araştırmacılar bu süreci öğrenme kaynaklı bir süreç olarak görüyorlardı. Deneye dönecek olursak, bebekler sırayla bu düzeneğin üzerine çıkarılıyor ve karşıya geçmeleri için teşvik ediliyordu. Karşılarında onlara bakımveren kişi olmasına rağmen bebekler cama geldiklerinde emeklemeyi reddettiler. Farklı yaş grubundaki bebeklerle (3 ay,10 ay) de aynı deney defalarca denendi ama sonuç değişmedi. Araştırmacıların bir diğer varsayımı bebeklerin daha derinlik algısı gelişmediği için bakımverenlerine güvenle emekleyeceği yönündeydi ama bu varsayımları; bebeklerin cama geldiklerinde emeklememeleri sonucunda yanlışlanmış oldu (Cherry, 2020)
Deneye yöneltilen bir eleştiri de ele alınacak olursa,6 aydan küçük çocuklar bazen uçurumdan karşıya geçmeye ikna edilebilmiştir. Bu da yaşın bir faktör olarak hala varlığını korumasına neden olmuştur (Cherry, 2020).
Bu eleştiri sonucunda 3 aylık bebeklerle yapılan çalışmaya bakıldığında bebeklerde, korkuya işaret eden somatik bulgular; kalp çarpış hızında artma, göz bebeklerinin normale göre daha büyümesi ve buna yönelik bulgular çalışmada saptanmıştır (Cherry, 2020). Bu bulgular da bebeklerin 3 ayda bile uçurumun tehlikesinin farkına varabildiğini göstermektedir.
Burada gerçek bir deneyimden bahsetmek mümkün mü ? Hayır, çocuklar uçurumu deneyimlememişlerdir ama düzeneğin kenarından ve uçurum yanılsaması yaratılacak şekilde ayarlanmış olan karolardan tehlikeyi sezmişlerdir.
Hayatta kalmak için böylesine önemli olan bir bilişi çocuklarda nasıl geliştirebiliriz ? Şeklinde sorular aklınıza gelmiş olabilir. Bu algıyı geliştirmek için çocuğun gelişimsel evresine uygun olan oyuncaklarla (farklı renk, şekil ve büyüklükteki ) oynamasına izin vererek ve onları çeşitli uzaklıklardan tanıtarak yardımcı olabilirsiniz.
Elbette, nasıl olsa düşmez ! Denilerek çocuklar kendi hallerine bırakılmamalıdır. Çok daha fazla ilgi çekici bir uyaran karşısında çocukların tepkisi incelenmemiştir. Bebek, yüksek bir yere çıktığında; oradaki tehlikeyi algılamasına rağmen aşağıya inecek yeterli motor beceriye sahip olmayabilir. Bu deneyden hayatta kalmak için sanıldığının aksine cıs, yapma etme. Şeklindeki bir bakımverenin varlığının yanında doğuştan da bizimle gelen ve bazı bizi hayatta tutmaya yönelik özelliklere sahip olduğumuzu görebilirsiniz.
Referanslar
Bebeklerde Derinlik Algısı Nedir? Ne Zaman Oluşur? (2020, 4 5). Annemce.com: https://www.annemce.com/bebek/bebeklerde-derinlik-algisi-nedir-ne-zaman-olusur.html adresinden alınmıştır
Cherry, K. (2020, 10 05). How the Visual Cliff Tested Babies' Depth Perception. Verywellmind.com: https://www.verywellmind.com/what-is-a-visual-cliff-2796010 adresinden alınmıştır
Visual cliff. (2020). Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Visual_cliff adresinden alınmıştır