Eski çağlardan günümüze kadar uzanan tarihsel sürece bakıldığında anne sütünün bebek beslenmesinde önemli olduğu her zaman vurgulanmıştır. Anne sütünün kutsallığına inanan Yakut Türkleri’nde analık tanrıçası Ayzıt’ın bebeğine anne sütü damlatarak can verdiğine dair inanışlara rastlamaktayız. Haydi gelin birlikte anne sütünü inceleyelim. Amerikan Pediatri Akademisi’nin (APP) 2012 yılında yayımlandığı politikaya göre “Bebeğin hayatının ilk 6 ayı içinde anne sütü ile beslenmesi (en az 1 yıl bunun devam ettirilmesi) bunu takiben ise 6 aydan sonra anne sütüne ek gıdalara geçişin uygun koşullarda sağlanması” şeklinde bebeğimizin beslenmesinde anne sütünün önemine dikkat çekmiştir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve UNICEF sağlıklı bir toplum için bebeklerin doğumdan itibaren ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmelerini, 7. aydan itibaren ek gıdalara başlanılmasını ve iki yaşına kadar emzirmeye devam edilmesini önermektedir. Anne sütü neden bu kadar önemli sorusu geliyor akıllara değil mi? Anne sütü; bebeklere ihtiyacı olan tüm besin öğelerini ilk 6 ayda tek başına sağlayabilen en iyi ve ideal besindir. Doğumdan sonra anne sütü 3 aşamadan geçer. İlk aşama kolostrumdur ve hamilelik sırasında ortaya çıkar. Doğumdan birkaç gün sonrasında ise geçer. İçeriği protein, yağda çözünen vitaminler(A, D, E, K), mineral ve immünoglobünler bakımından yüksektir. İmmünoglobülinler, anneden bebeğe geçerek bebeğe pasif bağışıklık kazandıran antikorlardır. Pasif bağışıklık ise bebeğimizi bakteriyel ve viral hastalıklara karşı korur. Yani kolostrum sütü bebeğimizin aslında ilk aşısıdır. Sonra ki aşama ise geçiş sütüdür. Geçiş sütü, yaklaşık 2 hafta sürer. Yağ, laktoz ve suda çözünen vitaminleri(C vitamini ve B grubu vitaminleri) bakımından zengindir. En son aşama ise olgun süttür. %90’ı su, %10’u ise karbonhidrat, proteinden oluşur ve hem büyüme hem de enerji için gerekli yağları içinde barındırır. Anne sütünün zengin içeriği sayesinde, bebeğimizin ihtiyacı olan her besin öğesi karşılanmaktadır. Aynı zamanda içeriğinde bulunan anti-infeksiyon, ant,-inflamatuar ve prebiyotik öğeler dediğimiz bioaktif faktörler sayesinde bebeği hastalıklara karşı koruma özelliği de vardır. Özellikle bebeğimizin çocuk diyabeti, obezite, astım gibi hastalıklara karşı dirençli olmasını sağlar ve kanser riskini azaltır. Anne sütünün içeriğinde yeterli miktarda demirin olması, bebeğimizin kansız olmasını önler. Anne sütü ile beslenen bebeklerde pişik, karın ağrısı ve kabızlık daha az görülür. Bioaktif faktörler, yenidoğanlarda barsak gelişiminde rol alırlar. Anne sütü alan bebeklerde neonetal süreçte gastrointestinal sistemin gelişmesinde rol alarak, antijenik proteinlerin mukozadan geçirgenliğini azalttığı ve besin alerjilerine karşı koruyucu etki gösterdiği ileri sürülmüştür.                                                   Bebeklerde önemli olan emzirme işlemine doğumdan yarım saat sonra başlanmalıdır. Yapay meme veya emzik, emzirme döneminde verilmemelidir. Sevgili anneler hamileliğinizin sonlarına doğru vücudunuz sizi emzirmeye hazırladığı için bebeğinizi anne sütünden mahrum etmeyin. Bebeğiniz her ağladığında emzirin. Yenidoğan bebekler en az 8-10 öğün emmek ister. Sonra ki günlerde bu azalmaya başlar.  Anne sütü aynı zamanda anne ve bebek arasındaki sevgi bağının kurulduğu ilk aşamadır. ☺ Anneyi duygusal açıdan tatmin ederken bebeğinizin daha az ağlamasını sağlar. Aynı zamanda emzirme döneminde hamilelikte aldığınız kiloları veririsiniz. Bu yüzden aldığınız kiloları vermek için kontrolsüz bir diyetin içerisine girmeyin. Kilolarınızı vermekte problem yaşıyorsanız eğer bir diyetisyen kontrolünde sağlıklı bir şekilde kilolarınızı vermeyi tercih edin. Çünkü yapılan araştırmalara göre annenin diyetinin beslenme kalitesi ne kadar yüksek olursa anne sütünün kalitesinin de o kadar yüksek olduğunu gösteriyor. Sütünüzün miktarında azalma var ve bebeğiniz yeterince beslenemiyorsa eğer öncelikle belirtmek isterim ki sevgili anneler; yeterli sıvı almak ve yeterince dinlenmek, annedeki süt miktarını arttıran en önemli faktörlerdendir. Stres ve anksiyete yaşayan annelerde emzirme ve süt salınımı olumsuz etkilenmektedir. Annenin yeterli beslenmesi, yeterli sıvı alımı, uyku süresi ve kalitesi, stresten uzak durması, dinlenmesi anne sütünün arttırılmasında verilen eğitimlerde genel öneriler arasındadır. Bu süreçte 6 aydan önce anne sütüne ek takviyeler önerilmediğinden anne sütünü arttırıcı besinler dediğimiz galaktogogları tüketebilirsiniz. Galaktogog, anne sütünün üretiminin başlaması, sürdürmesi ve arttırılmasına yarayan maddelerdir. Peki bu besinler hangisi diyorsunuz değil mi? Haydi gelin birlikte öğrenelim. Dünya da geleneksel inanışlara ve tecrübelere göre birçok besin maddesi anne sütünü arttırıcı gıda olarak kullanılmaktadır. Bunlar; Çemen otu Keçi sedef otu Boğa dikeni Anason Fesleğen Yulaf unu Isırgan otu Rezene tohumu gibi bitkiler Lokuma benzer şekerleme gibi tatlılar Hindistan ve Orta Doğu’ da yaygın olarak kullanılan çemen otu kullanan annelerle ilgili yapılan bir araştırmada anne sütünü 1-3 saat içerinde arttırdığı gözlenmiştir.  Anne sütünü arttıran gıdalar üzerine yapılan çalışmalar ise sınırlıdır. Anne sütünü arttırmada kullanılan geleneksel galaktogoglar toplumlar arası farklılıklar göstermektedir. Birçok ilaç, yiyecek ve şifalı bitkiler galaktogog (anne sütünü arttırıcı) olarak sayılabilmektedir. Su, ayran, inek sütü, soğan, börülce, tahin helvası, pekmez gibi anne sütünü arttırdığı düşünülen yiyecek ve içecekler etki mekanizmaları bilinmemekle birlikte emzirme döneminde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Anne sütüne faydalı besinler olduğu kadar zararlı besinler de vardır. Sevgili annelerim çocuğunuzun ve sizin sağlığınız için bu süreçte alkol, sigara, basit şekerler gibi besinlerden uzak durun. Bebeğinizin ve sizlerin sağlığı her şeyden daha önemlidir. Sağlıklı beslenme ve sağlıklı bir yaşam sağlıklı bir nesil demektir. Bunları unutmayalım. Sağlıcakla kalın .. KAYNAKÇA Çalışan ve Çalışmayan Annelerin Bebek Beslenmesine Yönelik Davranışlarının İncelenmesi Aynur Aytekin1, Pelin Sarıkaya2, Sibel Küçükoğlu1 Bioactive Proteins in Human Milk: Health, Nutrition, and Implicationsfor Infant FormulasBo L€onnerdal, PhD http://americanpregnancy.org/breastfeeding/benefitsofbreastfeeding/ Pediatrics March 2012, VOLUME 129 / ISSUE 3 From the American Academy of Pediatrics Policy Statement/Breastfeeding and the Use of Human Milk http://americanpregnancy.org/breastfeeding/breastfeedingoverview/ http://americanpregnancy.org/breastfeeding/nutritionduringbreastfeeding/ https://www.unicef.org/turkey/ir/_mc29.html http://guncelpediatri.com/makale_10342/Anne-Sutunde-Poliaminler http://guncelpediatri.com/makale_6/Anne-Sutunun-Immunolojik-Ozellikleri-Derleme Human Milk Composition: Nutrients and Bioactive Factors Olivia Ballard, JD, PhD (candidate) and Ardythe L. Morrow, PhD, MSc Annelerin Anne Sütünü Arttıran Faktörlere İlişkin Görüş ve Yaklaşımları Dr. Sema Tanrıverdi, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Neonatoloji Bilim Dalı, İzmir, Türkiye