Ankilozan spondilit (AS), başta omurga olmak üzere vücuttaki farklı kemikleri, eklemleri ve bağları etkileyebilen kronik, romatizmal bir hastalıktır. Spondiloartopati denilen omurga ve eklem iltihabı yapan hastalık grubunun en sık görülenidir.
Omurga kemiklerinin zamanla inflamasyona (iltihaba) bağlı olarak birbirine kaynaması sonucu omurga hareketleri kısıtlanır ve bu durum ilerledikçe omurgada şekil bozuklukları ve kronik ağrılara neden olur.
Eklemlerdeki ağrı ve sertleşme genellikle alt omurgada görülmesine rağmen omuz, kalça ve diz eklemleri gibi büyük eklemlerde de ortaya çıkabilir.
Belirtileri ve bulguları nelerdir;
- Çoğu zaman ilk olarak kronik sırt ve bel ağrısı
- Genellikle başlangıç ergenlik ve genç yetişkin yaşta olur
- İstirahatle artan, sabaha karşı uyandıran bel ağrısı
- 30 dakikadan uzun süren, egzersizle açılan sabah tutukluğu
- Erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görülmekte
- Ağrı kesici (NSAİİ) ilaçlarla ağrıda çabuk azalma görülür
- Omurga tutulumu ön planda olmakla beraber kalça, diz, ayak bileği gibi bacak eklemlerini de tutabilir
- Boyun ve bel hareketlerinde azalma
- İnflamasyona bağlı halsizlik, yorgunluk, ateş, kansızlık gibi şikayetlerde olabilir
- Kas iskelet tutulumu haricinde kalp kapağı, akciğer, göz gibi organlarda da bulgu olabilir
- Ailede ankilozan spondilit olması veya HLA-B27 geni taşıyan kişilerde görülme sıklığı artar
Tanı nasıl konulur;
- İlk adım fiziksel muayene olacaktır. Yaşanan ağrıların geçmişi ve detayları ayırıcı tanı için oldukça önemlidir. Fiziksel muayene sırasında çeşitli eklemlerin hareket açıklığı kontrol edilir.
- Fiziksel muayenenin yanı sıra, röntgen, bilgisayarlı tomografi, MR gibi görüntüleme yöntemleriyle hastalık daha net bir şekilde tespit edilebilir.
- Vücuttaki inflamasyon derecesini tespit etmek amacıyla çeşitli kan testlerine başvurulabilir. Aynı zamanda, hastanın HLA-B27 genini taşıyıp taşımadığına bakılır.
Tedavisi seçenekleri;
- İlk seçenek hastanın hastalık hakkına eğitimidir.
- Sigara bırakılması ve düzenli egzersiz programı önerilmektedir.
- NSAİİ grubu çeşitli ağrı kesici ve iltihap önleyici ilaçlar verilebilir.
- Eklem tutulumuna göre eklem içi enjeksiyon yapılabilir.
- Bir kısım hasta grubunda biyolojik ajan denilen moleküler tedaviler uygulanmaktadır.
- Kontrolsüz kalan, ağır seyirli bazı hastalarda cerrahi işlemlerde gerekebilir.
- Otoimmun bir rahatsızlık olduğu için tamamlayıcı tedaviler (ozon, özel diyet programları, glutatyon vb) hastalık şiddetini azaltmakta yardımcı olmaktadır.
Ankilozan Spondilit’te Fizik Tedavinin Rolü
- Fizik tedavi, tedavinin çok önemli bir parçasıdır.
- İlaç tedavisi ile beraber bir Fizik Tedavi programı birlikte koordine edilir.
- Ankilozan Spondilit’te Fizik tedavinin amacı ağrının giderilmesi, dayanıklılığın ve esnekliğin arttırılması açısından çok yararlıdır.
- Fizik tedavi uzmanı genellikle hastaya özel egzersiz programı tasarlar.
- Çoğu zaman, Fizik Tedavi uzmanı tarafından tasarlanan egzersiz programı daha sonra düzenli ve uzun vade yapılmalıdır.
- Sıcak su, termal, kaplıca tedavileri ağrı azalması eklem hareketi ve esnekliğin artırılması için kullanılmaktadır.