Testislerin normal yerinde olmaması ile karakterize olan inmemiş testisler yaklaşık her 25 çocuktan bir tanesini etkileyen yaygın bir çocukluk rahatsızlığıdır. İnmemiş testis sorunu ile doğan her çocukta tedavi gerekmez. Bazı durumlarda testisler birkaç ay içerisinde kendiliğinden olması gerektiği yere inebilir. Ancak testislerin doğumdan itibaren birkaç ay içerisinde inmemesi ilerleyen dönemlerde bazı komplikasyonların ortaya çıkmasına neden olabilir. Erken tanı ve tedavi inmemiş testislerin uzun vadedeki komplikasyonlarından kaçınmaya yardımcı olabilir.
“İnmemiş testis neden olur?”, “Nasıl teşhis edilir, tanı yöntemleri nelerdir?” Bunlar gibi inmemiş testis problemi ile ilgili merak edilenler yazının devamında detaylı olarak ele alınmıştır.
İçindekiler
İnmemiş Testis Nedir?
Erkek anatomisinin önemli parçalarından olan testislerin önemli görevlerinden bir tanesi hormon ve sperm üretimidir. Normal şartlarda erkek bebekler iki adet testis ile dünyaya gelir ve testisleri henüz daha bebek anne rahmindeyken gelişmeye başlar. Doğumdan önce veya doğumdan kısa bir süre sonra testisler penisin altında bulunan skrotum adı verilen keseye iner. Erkek üreme hücresi olan spermin üretilebilmesi için belirli bir sıcaklık aralığı gereklidir. İnsan vücut sıcaklığı olan 37 derece sperm üretimi için uygun ortamı sağlamaz. Bu nedenle erkeklerde sperm üretiminden sorumlu testislerin vücudun dış kısmında bulunan skrotum içerisinde bulunması ve muhafaza edilmesi gerekir.
Skrotumun en önemli görevlerinden bir tanesi testislerin 35,5-36 derece sıcaklıkta kalmasını sağlamaktır. Ancak bazı durumlarda testisler skrotuma inme sürecini olması gerektiği gibi tamamlayamaz. İnmemiş testis vakalarının çoğunda testislerden sadece bir tanesinin skrotuma inmediği görülürken bazı durumlarda her ikisi de skrotum içerisinde yer almayabilir. Tıp literatüründe kriptorşidizm olarak da adlandırılan inmemiş testis problemi bebeklerin yaklaşık %3’ünde görülen bir doğumsal anomalidir. Yapılan araştırmalar bu oranın prematüre bebeklerde daha yüksek olabileceğini göstermektedir.
İnmemiş Testis Belirtileri Nelerdir?
İnmemiş testisin en önemli belirtisi skrotum içerisinde testisin görülmemesi veya hissedilmemesidir. İnmemiş testis vakalarının yaklaşık %80’i doktorun elle fiziki muayenesi sırasında fark edilir. Testisler normal şartlarda kasık kanalının bitiminde, penisin her iki yanında, skrotum adı verilen kesenin içerisinde yer alır. İnmemiş testisin olduğu tarafta genellikle skrotum diğer tarafa kıyasla daha küçük görünür.
İnmemiş Testis Neden Olur?
Testislerin doğru bir şekilde skrotuma inmesini sağlayan sürece testiküler iniş adı verilir. Testiküler iniş süreci genellikle iki aşamada gerçekleşir. İlk aşamada testisin skrotumda kalmasını sağlayan bir çeşit hormon olan INSL3 devreye girer. İkinci aşamada ise testosteron hormonu sayesinde testisin skrotuma doğru inmesini sağlayan peptidlerden olan CGRP’nin salınımı uyarılır. Testislerin skrotuma inmesinde testosteron ve CGRP’nin etkileşimi önemlidir.
Testiküler iniş süreci olması gerektiği gibi tamamlanmazsa inmemiş testis sorunu ortaya çıkar. Genlerdeki mutasyonlar veya değişiklikler testiküler sürecin aksamasına ve testisin skrotuma inemeden karın içerisinde kalmasına neden olabilir. Ancak yapılan bazı bilimsel çalışmalar genlerdeki mutasyonun nadiren inmemiş testise neden olabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte inmemiş testis sorununun görülmesinde çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Çevresel faktörlerin endokrin sistemi bozması yani hormonal bozukluklar, kromozomal anomaliler gibi sebepler inmemiş testislere neden olabilir.
Bazı bilimsel çalışmalara göre doğum ağırlığı inmemiş testislerin en önemli nedenlerinden bir tanesidir. Prematüre bebeklerde normal zamanında doğan bebeklere kıyasla inmemiş testis sorunuyla daha sık karşılaşılması doğum ağırlığının testiküler iniş sürecindeki etkisini göstermektedir. Normal zamanında doğan bebeklerde de kriptorşidizm sorunu yaygın rastlanan bir sağlık problemi olmakla birlikte zamanında doğan bebeklerde sorunun kaynağı çoğu zaman tam olarak belirlenemez. Ek olarak ailesinde inmemiş testis vakası bulunanlarda da kriptorşidizm görülme riski daha yüksek olabilir. Bu bilgiler doğrultusunda inmemiş testisin başlıca nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Erken doğum (doğumun testislerin inmesi için yeterli zaman olmadan gerçekleşmesi),
- Düşük doğum ağırlığı,
- Endokrin sistemini etkileyen kimyasallara maruziyet,
- Annenin obez olması,
- Annenin diyabet hastası olması,
- Pestisitlere maruz kalma,
- Gebelik sırasında alkol tüketimi (haftada 5 kadeh ve üzerinde alkollü içecek riski 3 kat artırabilir),
- Annenin gebelik öncesinde ve sırasında sigara kullanması,
- Ailede inmemiş testis öyküsü olması,
- Kozmetik ürünlerin kullanımı,
- Annenin gebelik süresinde ibuprofen içeren ilaçlar kullanması,
- Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi),
- Down sendromu, Prader-Willi sendromu gibi doğumsal anomaliler.
İnmemiş testisler ilerleyen dönemlerde üreme problemleri başta olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Erken tanı ve tedavi ilerleyen dönemlerde ortaya çıkması muhtemel komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir. Bu nedenle siz de çocuğunuzun sağlığı için alanında uzman bir doktordan randevu almayı ve düzenli sağlık kontrollerini yaptırmayı ihmal etmeyin.
İnmemiş Testis Nasıl Teşhis edilir, Tanı Yöntemleri Nelerdir?
İnmemiş testis genellikle rutin fiziksel muayeneler sırasında sağlık profesyonelleri tarafından kolaylıkla fark edilir. Uzman doktor muayene sırasında skrotumu, inmiş testisi, kasık bölgesini, pubik çıkıntıyı ve kasık kanalını dikkatlice muayene ederek inmemiş bir testisi tespit edebilir. Bununla birlikte vakaların yaklaşık %30’unda inmemiş testis fiziksel muayene ile tespit edilemeyebilir. İnmemiş testisin gözle veya elle muayene ile tespit edilemediği durumlarda ultrason, BT veya MR gibi görüntüleme tekniklerinden faydalanılabilir. Erken tanı inmemiş testisin tedavisinde önemlidir. Çocuğunuzda inmemiş testis sorunu olduğundan şüpheleniyorsanız vakit kaybetmeden uzman bir doktordan randevu almayı ihmal etmeyin.
İnmemiş Testis Ameliyatı Nasıl Olur?
İnmemiş testis tedavisinin amacı testisin skrotumdaki doğru konumuna taşınmasıdır. İnmemiş testisin tedavisinde asıl olarak cerrahi yöntemlerden faydalanılır. Cerrahi tekniklerin yanı sıra bazı vakalarda hormon tedavisi, testis protezi kullanımı gibi tedavi seçenekleri de tercih edilebilir. Kriptorşidizm erken dönemde tedavi edilmezse ilerleyen dönemlerde daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle genellikle cerrahi tedavinin bebek 18 ayını doldurmadan uygulanması önerilir. Ebeveynler için bebeklerinin ufak da olsa cerrahi operasyon geçirmesi endişe verici olabilir. Alanında uzman hekimler tarafından steril bir ortamda gerçekleştirilen cerrahi tedavi sonrasında vakaların büyük çoğunluğunda testis doğru konumuna yerleştirilebilir.
Peki, orşiopeksi olarak da adlandırılan inmemiş testis ameliyatı nasıl yapılır? Orşiopeksi öncesinde uzman doktor çocuğun genel sağlık durumunu değerlendirmek için bazı tetkikler yapabilir. Ameliyat öncesinde çocuğun ne kadar süre aç ve susuz kalması gerektiği konusunda ebeveynlere bilgi verir. Bununla birlikte enfeksiyon riskini azaltmak için ameliyat öncesinde çocuğun kasık bölgesinin ebeveynler tarafından temizlenmesi faydalı olabilir. Ameliyat genel anestezi altında gerçekleştirilir. Bazı sağlık kuruluşları riski minimuma indirebilmek için anestezi sırasında daha az ilaç kullanır. Ebeveynlerin endişeleri varsa uzmanlara bu konuda sorularını yöneltebilirler.
Ameliyat sırasında uzman cerrah çocuğun kasık bölgesinde ufak bir kesi yaparak testise ulaşır. Ardından testisin sağlıklı olup olmadığını kontrol eder. Testisin sağlıksız olduğu durumlarda doktor ebeveynlerin de onayını alarak testisi çıkarıp yerine testis protezi yerleştirebilir. Testiste herhangi bir sağlık sorunu bulunmayan durumlarda ise kavrayıcı bir alet kullanılarak testis skrotumun içerisine eriyen dikişler yardımıyla yerleştirilir.
Uzman doktorun uygun görmesi halinde operasyondan yaklaşık 2 saat sonra çocuk evine gidebilir. Operasyon sonrasında doktorun önerdiği süre boyunca ağrı kesici özelliği bulunan ilaçların kullanılması çocuğun kendisini rahat hissetmesine yardımcı olabilir. Ek olarak doktor ameliyat yerinde enfeksiyon riskini azaltmak için de bazı ilaçlar reçete edebilir.
Operasyon sonrasında ebeveynlerin evde de çocukların bakımına özen göstermesi gerekir. Ameliyat bölgesine dokunmadan önce ellerin su ve sabunla yıkanması enfeksiyon riskini önlemeye yardımcı olabilir. Ameliyattan sonra çocuğun atlamak, koşmak, takla atmak gibi aktivitelerden bir süre uzak durması önerilir.
Sık Sorulan Sorular
İnmemiş testis sorunu erkek çocuklarda en sık karşılaşılan doğumsal anomalilerden bir tanesidir. Erken dönemde tanı ve tedavi ile ilerleyen dönemlerde ortaya çıkabilecek komplikasyonları önlemek mümkün olabilir. İnmemiş testislerle alakalı sıklıkla merak edilen sorulardan bazıları aşağıda detaylandırılmıştır.
Yenidoğan bebeklerde inmemiş testis ameliyatı riskli midir?
İnmemiş testis ameliyatının da diğer ameliyatlar gibi bazı riskleri vardır. Ancak alanında uzman hekimler tarafından gerçekleştirilen operasyonların büyük çoğunluğu başarı ile sonuçlanmaktadır. Risklere karşı operasyonun yenidoğan yoğun bakımı ve çocuk yoğun bakımı bulunan sağlık kuruluşlarında gerçekleştirilmesi önerilir.
Ameliyat sonrası hastane yatışı oluyor mu?
Başarılı geçen ameliyatlar sonrasında genellikle aynı gün hastalar taburcu edilebilir. Gerekli olması halinde bazı durumlarda bir gece hastanede yatış gerekebilir.
Bebeklerde sünnet ile birlikte aynı zamanda ameliyat yaptırabilir miyiz?
Çocuğun genel sağlık durumunun uygun olması durumunda çocuk cerrahisi alanında uzman hekimler inmemiş testis ameliyatı ve sünneti aynı seansta uygulayabilirler.
Şiş olan testis kendisi iyileşir mi?
Çocuklarda inmemiş testislerin yanı sıra testis şişmesi de yaygın rastlanan bir sorundur. Testis şişmesi genellikle kasıkla skrotum arasındaki bağlantının kapanmaması, buna bağlı olarak karın boşluğundaki sıvının skrotuma kaçması sonucunda meydana gelir. Hidrosel veya halk arasındaki adı ile su fıtığı bazı durumlarda kendiliğinden iyileşebilir. Kendiliğinden iyileşmeyen durumlarda cerrahi yöntemlerle şiş olan testisin tedavisi mümkündür.
Tek tarafli testis şişliğinde ameliyat gerekliliği nedir?
Testislerden herhangi bir tanesinde problem olması ve kendiliğinden iyileşmemesi durumunda tam teşekküllü bir hastanede alanında uzman hekimler tarafından ameliyat yapılması gerekebilir.
İnmemiş testis problemi sık rastlanan bir doğumsal anomalidir. Siz de çocuğunuzda inmemiş testis sorunu olduğunu düşünüyorsanız vakit kaybetmeden uzman bir doktordan randevu almayı ve kontrollerini yaptırmayı ihmal etmeyin.