Günümüzde kronik sinüs iltihapları başta olma üzere, sinüs tümörleri, ön kafa kaidesi yaralanmaları, travmaya bağlı göz çukuru hasarları ve görme siniri basısı gibi durumların tedavisinde güncel tedavi seçeneği olarak en fazla sayıda yapılan cerrahilerden birisidir. Kamera ve burun içine uygun aletlerle, burun deliği içersinden, yüz ve burunda herhangibir yeri kesmeden ameliyatlar yapılmaktadır.  Aynı zamanda minimal cerrahi travma yaratma avantajı nedeni ile göz yaşı kesesi drenaj ameliyatlarında (Dakriosistorinostomi) ve hipofiz bezi adenomlarının cerrahi tedavisinde (Endoskopik hipofizektomi) giderek artan oranlarda tercih edilmektedir. ABD'de toplumda %14 oranında karşılaşılan kronik sinüzit rahatsızlığına yönelik olarak yılda 200.000 civarında ESC yapılmaktadır. Burun çevresindeki sinüslerin bulunduğu bölgelerin dar, anatominin karmaşık olması ve beyin, gözler, görme sinirleri, gözyaşı kanalları, şah damarları gibi önemli organ komşulukları endoskopik sinüs ameliyatlarında eğitim ve tecrübe yanında düşük hata payı ile yüksek teknik beceriyi gerekli kılmaktadır. Kronik sinüs hastalıklarında ESC ile başlıca; İltihaplı dokuların/poliplerin temizlenmesi Sinüsleri burna bağlayan boşalma kanallarının açılması Konka bülloza, birden fazla boşalma deliği (aksesuar ostium), anormal mukoza temas bölgeleri gibi anatomik problemlerin düzeltilmesi işlemleri yapılmaktadır. ESC sırasında özellikle navigasyon, balon, shaver gibi ileri teknolojik cihazların kullanıldığı vakalarda hasta ve cerrahın konforu açısından genel anestezi tercih edilmektedir. Cerrahi süresi patolojinin yaygınlık derecesine ve aynı ameliyatta yapılacak burun içi eğikliği düzeltilmesi, estetik burun cerrahisi, burun eti küçültülmesi, anatomik varyasyonların düzeltilmesi gibi ek müdahalelerin olup olmamasına göre değişmektedir. Tek bir sinüse müdahale 15 dakika civarında sürerken tüm sinüsleri tutan patolojinin temizlenmesi iki saati geçebilmektedir. Burun eti küçültülmesi gibi ek müdahalelere bağlı bir gereklilik oluşmazsa sinüs cerrahisi sonrasında burun içerisine tampon konulmamakta, hastalar burundan rahat nefes alabilmektedirler. Ameliyat sonunda, orta burun etinin altındaki ameliyat bölgesine, kanamayı ve iyileşme sırasında oluşabilecek doku yapışmalarını engellemek amacı ile yerleştirilen özel tamponlar ve çeşitli materyaller burun solunumunu olumsuz etkilememektedir. Ameliyat sonrasında ciddi bir ağrı şikayeti olmamakta, basit ağrı kesiciler genellikle yeterli olmaktadır. Hastaların ameliyat günü hastanede kalması önerilmekle beraber ameliyatın içeriğine göre aynı gün taburculukta mümkün olabilmektedir. Ameliyat sonrasında antibiyotik tedavisine en az 10 gün devam etmek önerilmektedir, gerek görülen durumlarda bu süre uzatılmakta ya da ek ilaçlar eklenebilmektedir. Burnu mekanik olarak temizleyip mukozayı nemlendiren genellikle steril tuzlu su içeren spreyler kabuklanmalar geçene kadar kullanılmalıdır. Alerjik ve polipli hastalarda ikinci haftadan itibaren kortizon içeren spreylere ve polip oluşumunu riskini azaltan ilaçlara başlanmaktadır. Ameliyat sonrası 3-4 kez pansuman yapılmaktadır. Birinci haftanın sonunda yapılan ve yarım saat kadar süren ilk pansuman sırasında burun ve sinüs drenaj kanallarında oluşan kabuklar temizlenmekte, sinüs içine yapışmayı önleyici materyaller konulmuşsa bunlar alınmakta, enfeksiyon kontrolü yapılmaktadır. İlk pansumanın gerektiği gibi yapılması ameliyatın başarısı yönünden oldukça önemlidir.Hastaların yapılan ameliyatın boyutuna göre iyileşme tamamlanana kadar 7-10 günlük aralarla kontrollere gelmeleri gerekmektedir. ESC de bazı özel durumlarda ameliyatın zorluk derecesi artmakta ve başarısızlık veya komplikasyon ihtimalini artırmaktadır. Bu özel durumlar; Ameliyat sırasında dokularda aşırı kanama olması İleri derecede iltihap olması Özellikle damarsal içeriği fazla olan tümörlerin ameliyatları Hipertansiyon Pıhtılaşma bozuklukları (Kanama diatezleri) / Aspirin kullanımı Cerrahi travma Anatominin önceki ameliyat / travma nedeni ile değişmiş olması Önceki ameliyatlara bağlı sert iyileşme dokusu oluşmuş olması Yaygın polipler Paranazal sinüs içi / dışı tümörler Anatomik değişiklikler (varyasyonlar) Arka etmoid, sfenoid, frontal sinüslere yönelik ameliyatlar Olarak sayılabilir. ESC sırasında ya da sonrasında karşılaşılan bazı minör ve majör komplikasyonlar mevcuttur. Bunlar içinde en önemli olanları Aktif kanama İntraorbital (göz içi) kanama Karotis (şah damarı) yırtılması Orbita (göz çukuru) travması Endoftalmi (gözün geriye yer değiştirmesi) Gözde hareket bozukluğu Nazolakrimal kanal (göz yaşı kanalı) travması Beyin omurilik sıvısı kaçağı Kafa içi komplikasyonlar Apse Menenjit Beyin içine hava kaçması (Pnömosefali) Hipofiz bezi hasarı Olarak sıralanabilir.   Ameliyat Ücreti Endoskopik sinüs cerrahisinde ameliyat ücretinizi belirleyen çok sayıda değişken mevcuttur, bunlar arasında başlıcaları: Yapılacak ameliyatın kapsamı: tek taraflı, iki taraflı ameliyat Müdahale edilecek özel sinüsler: Alın sinüsü, sfenoid sinüs Ameliyat yöntemi: Standart ameliyat, balon sinoplasti yöntemi ile ameliyat, kombine ameliyat Kullanılacak ileri teknoloji: Cerrahi navigasyon (bilgisayar destekli cerrahi), Microdebrider (shaver) Kullanılacak özel malzeme: Seprafilm, Seprajel vb. Aynı anda yapılması gereken/istenen diğer ameliyatlar: Burun eti küçültülmesi, deviasyon ameliyatı, burun estetiği vb. Ek ameliyatta kullanılacak ilave malzeme ve teknolojiler: Radyofrekans, nazal splintler vb. Ameliyatın yapılacağı hastane olarak sayılabilir. Endoskopik sinüs cerrahisi kritik komşulukları olan bir anatomik bölgede direk görüş olmadan, endoskopik sistemlerle elde edilen görüntüler monitörden izlenirken küçük ve hassas cerrahi aletler kullanılarak yapılan bir ameliyattır. Cerrahi bilgi ve tecrübenin yanı sıra mevcut cerrahi ekipmanların ve endoskopik sistemlerin kalitesinin ve yeterliliğinin, gereken durumlarda özel malzemelerin ve ileri teknolojik cihazların kullanılabilmesinin ameliyatın süresi, başarısı ve istenmeyen sonuçların (komplikasyon) önlenmesi üzerinde çok önemli etkileri vardır. Tüm bu imkanların el altında olması ise cerrahi ücretini etkilememesine karşın hastane ücretlerini etkilemekte böylece toplam maliyet etkilenmektedir. Sadece yanak (maksiller) sinüsü ve veya ön etmoid sinüsleri tutan sınırlı bir hastalığınız varsa, endoskopik sistemler ve cerrahi enstrümanlar yeterli olduğu surece ek bir teknoloji kullanımı ya da hastane yatışı gerekmeden ameliyatınızın yapılması mümkündür. bunun dışındaki her türlü patoloji en az komplikasyon riski ile en yüksek başarı şansını sağlayabilmek için ilave teknolojilerin kullanılmasını gerektirecek ve bu durum ameliyatınızın maliyetini etkiliyecektir. Cerrahi navigasyon kullanımını gerektirecek bir durum varsa bu teknolojinin ek maliyeti 400 USD civarında olmaktadır. Ancak bu maliyete karşın gerek mevcut patolojinin tam olarak temizlenmesi ile ikinci bir ameliyata ihtiyaç ihtimalini önemli ölçüde azaltması gerekse çevredeki kritik anatomik yapılara zarar verilmesi riskini neredeyse sıfıra indirmesi bu teknolojiyi olmazsa olmaz bir araç haline getirmektedir. Navigasyon cihazı oldukça pahalı bir yatırım olduğu için bugün sadece belli hastanelerde bulunmaktadır. Microdebrider sistemleri endoskopik görüş altında sadece hastalıklı dokuyu hassas bir şekilde tıraşlayarak temizlerken sağlıklı dokulara zarar verilmesini önleyen aynı zamanda ameliyat sahasını yıkayıp vakumla temizleyerek önemli zaman kazancı sağlayan ileri teknolojik bir cihazlardır. Özellikle yaygın hastalık ya da polip olan durumlarda ameliyat süresini önemli ölçüde kısaltırken hastalığın tam temizlenmesinde ve iyileşme sürecinin kısalmasında etkili olmaktadır. bu teknolojinin kullanımı yaklaşık 400 USD civarında ek maliyet getirmektedir. Alın, yanak ve sfenoid sinüsleri tutan sınırlı hastalıklarda ve diğer bazı özel durumlarda "Balon Sinoplasti" tekniği, hızlı iyileşme, minimal doku travması ve komplikasyon riski olmaması gibi nedenlerle son derece faydalı olmakta ve sıklıkla tercih edilmektedir. Tek kullanımlık malzemelerle yapılan bu ameliyatta tutulan sinüslerin tipine göre farklı sayıda ve tipte enstrüman kullanılmakta, ek maliyet 500-1000 USD arasında olmaktadır. Sıklıkla daha önce yapılan ameliyatlara bağlı ileri derecede yapışıklıkları olan hastalarda ameliyat sonrasında tekrar yapışma riskini engellemek amacı ile kullanılan Seprafilm/Seprajel gibi malzemeler 250 USD civarında ek maliyet getirmektedir. Endoskopik sinüs cerrahisi, hastalığınızın başlangıcı sigorta poliçesi başlangıcından önceye dayanmadığı sürece özel sağlık sigortalarının karşıladığı bir ameliyattır. Başarılı bir sonuç için en önemli kriter yeterli bilgi ve tecrübesi olan doğru cerrahı seçmeniz olmakla birlikte, ameliyatınızın, hastalığınızın durumuna göre gereken özel tıbbi malzeme ve teknolojinin bulunduğu bir merkezde yapılması tek ameliyat ile başarılı sonuç almanızda ve ameliyat sonrası problem yaşama riskinizin azalmasında önemli katkı yapacaktır. Özel sağlık sigortanız yoksa en doğru yaklaşım detaylı bir muayene ve sinüs tomografik değerlendirilmenizin yapılması ve tespit edilen bulgular doğrultusunda yukarıda belirtilen konulara paralel olarak ameliyat maliyetinizin belirlenmesi olacaktır.