BEN ALDIRMA (BEN CERRAHİSİ)
Pigmente lezyon, ben, nevüs ya da mole nedir?
Pigmente lezyonlar genel olarak deride oluşan siyah, kahverengi, mavi ya da kırmızı lezyonların ortak adıdır. Bu lezyonların rengi, derideki melanosit hücrelerinden üretilen melanin pigmentinden, damarlardan ya da tatuaj gibi dışardan deriye giren yabancı maddelerden kaynaklanabilir. Pigmente cilt lezyonları çoğunlukla melanositiktir. Bununla birlikte, özellikle koyu tenli kişilerde melanositik olmayan lezyonlar da pigmente olabilir. Melanositik olmayan lezyonlar keratinositik, vasküler veya reaktiftir.
Melanositik lezyonlar
- İyi huylu benler (Melanositik nevus)
- Melanoma (Melanosit hücrelerinden kaynaklanan deri kanseri)
Keratinositik lezyonlar
- Seberoik keratoszis
- Lentigo
- Becker nevüsü
- Pigmente bazal hücreli karsinom
- Pigmente aktinik keratoz ve intraepidermal karsinom
- Pigmente squamoz hücreli karsinom
Vasküler lezyonlar
- Angioma
- Angiokeratom
- Angiosarkom
- Kaposisarkom
Reaktif olanlar
- Dermatofibrom
- Dermataofibrosarkom protuberans
- Postinflamatuvar pigmantasyon
Bilinen ismiyle ben, nevüs ya da mole, ciltteki melanin denilen pigmenti üreten hücrelerin iyi huylu lezyonlarının ortak adıdır. Her yaş grubunda ve vücudun herhangi bir yerinde görülebilirler. Bu lezyonlar farklı büyüklüklerde, bazen deri ile aynı seviyede bazen deriden kabarık, siyah, kahverengi veya mavi renkli olabilen lezyonlardır. Patolojik tariflerin çoğu melanosit hücrelerinin ürettiği pigment ile beraber deride bulunduğu katmana göredir.
Junctional nevüs, genelde çocukluk çağında dermaepidermal bileşkeye kadar uzanan melanosit hücreleri ile, compound nevüs ergenliğe geçişte dermoepidermal bileşkeyi aşan melanosit kümesi ile intradermal nevüs, (basit ya da adi ben) erişkinlerde dermis içerisine yerleşen melanosit hücrelerinden oluşur. Blue nevüs, melanin pigmentinin cildin daha derininde görüldüğü benlerdir.
Konjenital nevüs, doğumda zaten var olan, önceden melanin pigment üretimi olmuş olan benlerdir. Kıllı veya kılsız olabilirler. Dev boyutlara ulaşabilirler. Bu benlerin %2-%42’si malign melanom denilen cilt kanserine döner. Displastik nevüs, iyi huylu nevus olmalarına rağmen, histolojik olarak malign melanomdaki gibi atipik değişiklikler gösterir. Spitz nevüs, genelde yüzde ve çocuklarda görülür. Erişkinlerde Spitz nevüs malign melanom ile karışabilir. Mongolian lekesi, yenidoğanlarda kalçada görülür. Çocukluk çağında kaybolur. Spider nevüs , şekilleri örümceğe benzeyen, sıklıkla kadın ve çocuklarda genellikle yüz, boyun ve göğsün üst kısımlarında parlak kırmzı renkte görülür. Güneş ışığı maruziyetinde, östrojen tedavisi alanlarda ve karaciğer hastalıklarında ortaya çıkar.
Pigmente lezyonlar ya da benler kanser dokusu mudur?
Pigmente lezyonlar ya da benler iyi bir muayeneden geçmelidir. Pigmente lezyonların bir kısmı iyi huylu lezyonlar olmakla beraber bir kısmı deri kanserine dönüşüm potansiyeli olan ya da deri kanserinin kendisi olabilir. Lezyonun yeri, oluşum zamanı, değişim süreci, büyüklüğü ve natürü iyi değerlendirilip tedavi ve takip planı yapmak gerekebilir. Her kanser türünde olduğu gibi erken tanı ve tedavi deri kanserlerinde de çok önemlidir.
Malign melanom adlı cilt kanserinin %70'i normal deriden kaynaklanırken, %30'u ise önceden mevcut bir benin değişikliğe uğraması ile oluşmaktadır. İnsanların ‘ben’ zannettiği bazı cilt lezyonları aslında cilt kanseri olabilmektedir. Bunların cerrahi olarak çıkarılması ve tedavisi gerekmektedir.
Ben aldırmanın bir zararı var mıdır?
Plastik Cerrahın takibi ve önerisiyle, bazı lezyonları almak ve patolojik olarak incelemek gerekebilmektedir. Tam tersine, bu tür ben ve ben benzeri lezyonların alınmaması ve patolojik olarak incelenmemesi hayati tehlike taşıyabilir. Mevcut bir deri kanseri gözden kaçırılabilir. Bunun dışında kişinin estetik ya da farklı kaygılarla benlerini aldırması tamamen kendi isteğine bağlıdır. Ben aldırmanın halk arasında yanlış olarak algılandığı gibi ben sayısını arttırıcı, kanser yapıcı etkisi bulunmamaktadır.
Hangi benler tehlikelidir ?
Derideki tüm lezyonların şekli, oluşum zamanlaması, süreci, değişim olup olmadığı, büyüklüğü ve rengi hekim açısından önemlidir. Tehlikeli olabilecek lezyonların tespit ve takip edilmesi gerekir. Eğer vücudunuzda yer alan bir bende asimetri varsa, çevre sınırları düzgün değilse, rengi alacalı ya da kahverengi -siyah ise, çapı 6-8 mm den büyükse veya bende değişiklik ( büyüme, kabarma, renk değişikliği ya da kanama) fark ettiyseniz en kısa sürede hekiminize başvurmalısınız. Bu bulgulardan bir veya daha fazlasının olması deri kanseri açısından uyarıcıdır.
Tehlike sinyali veren durumlar;
- Renk Değişikliği
- Ölçüsünde ya da kalınlığında büyüme ya da küçülme
- Ben etrafındaki ciltte değişiklik (kızarıklık, beyazlaşma ya da şişme)
- Kaşıntı ya da acı varsa
- Kanayan ben
- Yeni çıkan benler (25 yaşından büyüklerde)
Benler nasıl takip edilirler?
Vücutta deri üzerinde oluşan lezyonlar bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. Vücudun ben haritası çıkarılıp belli zaman aralıklarıyla kontrol edilmelidir. Atipik olan ya da şüphelenilen lezyonlar patolojik inceleme için çıkarılmalıdır.
Cerrahi tedavisi var mı ?
Ben, iyi huylu cilt lezyonları ve cilt kanserlerinde asıl tedavi; cerrahi eksizyondur. Bu sayede hem lezyon çıkarılır, hem de çıkarılan parça histopatolojik olarak incelenir ve önceden bilinmeyen bir cilt kanseri varlığı gözden kaçırılmaz.
Ben alınması kansere yol açar mı?
Ben, leke veya yara gibi isimler vücutta bulunan deri lezyonları için kullanılan, halk arasındaki en genel terimlerdir. Bu isimler, hem iyi huylu deri lezyonları hem de deri kanserleri için kullanılmaktadır. Ne yazık ki kötü huylu deri kanserleri de halk arasında ben olarak isimlendirilip bazen hastalık önemsenmemekte ya da korkudan hekime başvurmakta çok geç kalınmaktadır. Sonrasında tedavi edilmeyen kanserlerin sonuçları basit bir ben ile eşleştirilmektedir. Doğasında iyi huylu olan bir lezyonun cerrahi tedavi sonrası kansere dönüşmesi mümkün değildir. Ancak kötü huylu bir lezyon ya da deri kanseri patolojik değerlendirmeyle alındığı anda kanser olduğu tespit edilir.